Jak wskazuje judykatura, o przywróceniu posiadania w rozumieniu art. 345 k.c. można mówić, dopiero gdy posiadacz odzyskał rzeczywiste władztwo nad rzeczą. Posiadanie polega na władztwie faktycznym (art. 336 k.c.), a orzeczenie je przywracające daje tylko możność odzyskania władania samo przez się, stanu faktycznego nie zmieniając ani nie tworząc żadnych praw do przedmiotu sprawy. Jeżeli nie ma władztwa rzeczywistego (faktycznego) – nie ma posiadania, a tym samym w odniesieniu do przedmiotu rozważań – nie można przyjąć jego realnego przywrócenia i ciągłości przewidzianej normą z art. 345 k.c. Uznanie przywróconego posiadania za nieprzerwane może nastąpić tylko wtedy, jeżeli jest legalne, tzn. jeżeli odzyskanie rzeczywistego władztwa nastąpiło w sposób zgodny z prawem, w szczególności skutkiem dobrowolnego lub egzekucyjnego wykonania wyroku posesoryjnego, dobrowolnego zwrotu rzeczy posiadaczowi lub dozwolonej samopomocy (uchwała SN z dnia 16 listopada 1989 r., sygn. akt III CZP 92/89, LEX nr 78204).
Czytaj także: Przywrócenie posiadania nieruchomości niemożliwe po przeniesieniu na osobę trzecią
W kolejnym orzeczeniu Sąd Najwyższy podał, że „przywrócenie posiadania w rozumieniu art. 345 k.c. (jego odpowiednikiem uprzednio był art. 306 pr. rzecz.) zakłada rzeczywiste odzyskanie przez posiadacza władztwa nad rzeczą w wyniku skorzystania ze środków prawnych służących do ochrony posiadania, tj. zastosowania dozwolonej samopomocy (art. 343 § 2 k.c.) lub realizacji roszczenia posesoryjnego (art. 344 k.c.). W konsekwencji, hipotezą art. 345 k.c., oprócz odzyskania posiadania w wyniku zastosowania dozwolonej samopomocy są objęte: 1) odzyskanie posiadania w wyniku dobrowolnego zwrócenia rzeczy posiadaczowi przed upływem terminu zawitego określonego w art. 344 § 2 k.c., 2) odzyskanie posiadania na podstawie wyroku posesoryjnego zarówno wykonanego dobrowolnie, jak i w drodze egzekucji, 3) odzyskanie posiadania na podstawie wyroku petytoryjnego zarówno wykonanego dobrowolnie, jak i w drodze egzekucji – jeżeli powództwo windykacyjne zostało wytoczone przed upływem terminu zawitego określonego w art. 344 § 2 k.c.", a stwierdzenia nieważności decyzji i będącego jego następstwem wydania spornej nieruchomości spadkobiercom nie można zaliczyć do zdarzeń objętych hipotezą art. 345 k.c., ponieważ nie były one wynikiem zastosowania środków prowadzących, choćby tylko pośrednio, do realizacji roszczenia posesoryjnego.
Warto przy tym podkreślić, że wsteczny skutek stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej może oznaczać powrót do stanu istniejącego przed jej wydaniem tylko w sferze prawnej, a nie w sferze rzeczywistości materialnej, natomiast rzeczywistości materialnej żaden akt prawny sam nie jest oczywiście w stanie zmienić, a posiadanie rzeczy jest elementem takiej rzeczywistości (postanowienie SN z dnia 30 września 2004 r., sygn. akt IV CK 21/04, LEX nr 143170).
Powołując się m.in. na wyżej wskazaną uchwałę Sądu Najwyższego, Sąd ten uznał w innym rozstrzygnięciu, że posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane (art. 345 k.c.) dopiero z chwilą legalnego odzyskania rzeczywistego władztwa nad rzeczą. Takiego skutku nie wywołuje ani wydanie, ani uprawomocnienie się wyroku nakazującego przywrócenie posiadania, ponieważ posiadanie polega na faktycznym władztwie nad rzeczą (art. 336 k.c.) i bez władztwa nie ma posiadania; wyrok posesoryjny umożliwia tylko legalne przywrócenie posiadania (postanowienie SN z 11 października 2005 r., sygn. akt V CK 197/05, www.sn.pl).
