Co robisz, kiedy czarny kot przebiegnie Ci drogę? Czy łapiesz się za guzik gdy zobaczysz kominiarza? A co z piątkiem trzynastego i wstawaniem z łóżka lewą nogą? Można powiedzieć, że większość ludzi jest świadoma irracjonalnego charakteru przesądów, a jednak wiele takich przekonań pozostaje mocno zakorzenionych w większości, jeśli nie wszystkich, społeczeństwach na całym świecie.
Biorąc pod uwagę, że większość ludzi ma lekceważący stosunek do przesądów i ich działania, zastanawiające jest czemu na nie reagują. Dwóch biologów, Erol Akçay i Bryce Morsky z Uniwersytetu Pensylwanii, opracowało model komputerowy, oparty na teorii gier, aby wyjaśnić, w jaki sposób takie przekonania przekształcają się w normy społeczne.
„Interesujące jest to, iż zaczynając od układu, w którym nikt nie ma żadnego konkretnego systemu przekonań, może wyłonić się zbiór skoordynowanych zachowań” - powiedział Erol Akçay.
Naukowcy argumentują, że wzorce postępowania powstają, gdy ludzie obserwują swoje zachowania i dochodzą do wniosku, że na tej podstawie czegoś się od nich oczekuje. W swoim modelu Akçay i Morsky zakładają, że jednostki nie przestrzegają norm na ślepo, a raczej próbują naśladować ludzi sukcesu. To prowadzi do pewnej rywalizacji między obowiązującymi normami i wyłonienia się zupełnie nowych wzorców zachowań, które stosujemy nawet jeśli nie ma nikogo kto mógłby je zaobserwować czy wyegzekwować.
W ten sposób przesądy weszły do norm zachowań. Niektóre uzyskały status fobii, a nawet nazwy. I tak strach przed trzynastką - to triskadekafobia, a strach przed piątkiem trzynastego to paraskevidekatriafobia. Istnieje hipoteza, która za pechowość trzynastki wini Judasza, który był 13 osobą przy stole podczas ostatniej wieczerzy, a później zdradził Jezusa. Inna legenda wiąże z kolei pechowy piątek trzynastego ze sprawą templariuszy spalonych właśnie w ten dzień, 13 października 1307 roku, przez Filipa IV pod zarzutem herezji. Przekonanie o pechowości piątku trzynastego i wiara trzynastkę pojawiły się jednak dopiero na początku XX wieku, co w jakimś stopniu może potwierdzać modelowanie przeprowadzone przez biologów z Pensylwanii.
