Krzysztof Zalewski: Jak można nie znać Dostojewskiego

Zaśpiewałeś „Kolorowy wiatr", promujący premierową serię BBC „Planeta doskonała", ale nawet jeśli kupujemy żywność bio - zalewamy Ziemię tonami plastikowych opakowań, a Polska jest niechlubnym mistrzem Europy w produkcji smogu. Gdzie sens, gdzie logika?

To prawda, ale żeby powstrzymać ekologiczną katastrofę od czegoś trzeba zacząć. Dlatego oszczędzajmy wodę, gdy się myjemy, wyłączajmy światło, wychodząc z pomieszczenia, segregujmy śmieci. Serial BBC z uświadamia, że Ziemia jest złożonym ekosystemem, w którym nie można zakłócać zdrowych proporcji. Dobry przykład w narracji, prowadzonej w wersji oryginalnej przez sir Davida Attenborough, stanowią wulkany. Zanim pojawiła się nasza cywilizacja - odpowiadały za dostarczania dwutlenku węgla, który jest niezbędny do funkcjonowania roślin. Obecnie dwutlenku węgla jest w atmosferze sto razy więcej niż potrzeba, a ja od momentu, kiedy zostałem ojcem, zastanawiam się, w jakim świecie przyjdzie żyć mojemu synowi. Oczywiście, teraz musimy zwalczyć koronawirusa, jednak naukowcy podkreślają, że pandemie są konsekwencją przemysłowej produkcji mięsa, która powoduje zakłócenie równowagi gatunkowej i spadek odporności zwierząt. Prawdopodobieństwo, że kolejne wirusy zaatakują człowieka jest wysokie. Naukowcy wskazują, że również na powstanie śladu węglowego największy wpływ ma produkcja mięsa.

Znałeś „Kolorowy wiatr" z filmu „Pocachontas" i wykonania Edyty Górniak?

Tak, ale kiedy rozmawiałem ze znajomymi, okazało się że to piosenka była szczególnie ceniona przez dziewczynki i młode kobiety. Kiedy powiedziałem mojej dziewczynie, że zaśpiewam „Kolorowy wiatr" – zrobiła wielkie oczy. Przygotowując się do nagrania, oprócz wykonania Edyty Górniak, słuchałem także innych wersji, w tym oryginału. Polski jest językiem niewdzięcznym do śpiewania, ale wykonanie Edyty Górniak jest wyjątkowe, wzruszyło mnie. Akurat kroiłem warzywa na zupę, w tym cebulę, ale to nie z jej powodu miałem szkliste oczy. Można się nie zgadzać z niektórymi wypowiedziami pani Edyty, ale dała dowód wybitnego talentu wokalnego. Stąd brały się moje obawy, ale w związku z tym, że jestem wokalistą, porównywanie nas może nie będzie bezpośrednie. Okazało się też, że mogę nagrywać z Andrzejem Smolikiem. Uwielbiam jego styl pracy. Choć jest bardzo profesjonalny i korzysta z dobrodziejstw komputera, wszystko co robi jest organiczne.

Wcześniej śpiewałeś do filmu „Kurier" Pasikowskiego i pod szyldem Męskiego Grania. Potwierdzasz w ten sposób swoją popularność czy traktujesz te projekty komercyjnie?

Propozycji otrzymuję dużo, ale przyjmuję nieliczne z nich. „Początek" znany z Męskiego Grania to efekt współpracy z moimi przyjaciółmi- muzykami. Rok później zaśpiewałem „Sobie i wam" Marcina Macuka i Kasi Nosowskiej. To też była świetna rock and rollowa przygoda. Piosenkę do filmu „Kurier" stworzyłem z przyjacielem z zespołu Andrzejem Markowskim. Pisałem ją na zadany temat, ale równie dobrze mogłaby się ukazać na mojej płycie.

Świetny był pomysł, by przesunąć akcent z martyrologii na refleksję o tym, jakie mogły być powojenne relacje dzieci nazistowskiej agentki i Jana Nowak Jeziorańskiego, których skonfrontowała wojna.

Jan Nowak Jeziorański to bardzo pozytywna postać, nie wpisana w politykę historyczną, nie kojarząca się z wojenką polsko-polską. A ja ścigałem się z czasem, bo znałem już termin narodzin syna. To też pobudzało moją wyobraźnię. W niedzielę dopisałem ostatnie wersy i nagrałem piosenkę, a syn urodził się w poniedziałek.

Nagranie płyty z kompozycjami Niemena stanowiło wielkie wyzwanie, ale też ryzyko. Jaki był pierwszy impuls?

Dyrektorem festiwalu w Jarocinie był Michał Wiraszko z zespołu Muchy, który co roku organizował koncert poświęcony ważnej postaci związanej z festiwalem. W 2017 r. przypadała 30 rocznica występu Niemena. Zadzwonił i zapytał: „Może ty udźwigniesz nagrania Niemena?". Gdybym się zastanawiał, że ma w Polsce pomniki i ukrzyżują mnie, jeśli mojej interpretacje się nie spodobają - spękałbym ze strachu. Ale niewiele myśląc, rzuciłem się w wir pracy. Ze znakomitymi muzykami i Jurkiem Zagórskim na czele przygotowaliśmy aranże. Poza hitami, wybraliśmy piosenki nieoczywiste, a przyjęcie publiczności było na tyle pozytywne, że żałowalibyśmy naszej pracy, gdybyśmy nie nagrali płyty i nie koncertowali dalej. Nagranie trwało trzy dni. Włączyliśmy taśmę i rejestrowaliśmy wszystko na żywo. Przeżyłem, ludzie mi wybaczyli, a mój sposób śpiewania na pewno zyskał dzięki muzycznemu spotkaniu z Niemenem.

Na twoim najnowszym albumie „Zabawa" sporo jest elektroniki, pojawia się rap i beatlesowska melodyka. Zaplanowałeś wielogatunkowe party jak na „Białym Albumie" Beatlesów?

Kiedy zaczynałem, mówiąc, że będę grał tylko ciężką gitarową muzykę - sam zakładałem sobie klapki na oczy. A potem okazało się, że na świecie jest dużo różnorodnej muzyki. Poza tym, moimi idolami są właśnie Beatlesi i Dawid Bowie, a także Czesław Niemen, czyli artyści, którzy nie zamykali się w sztywnych gatunkowych ramach. Bowie zmieniał skórę co kilka lat. Teraz zaś żyjemy w czasach wielkiego przyspieszenia, w epoce singli, a nie albumów. Być może dlatego taką zmienność zawarłem na jednej płycie i tak często zmieniam muzyczną skórę. Wszystkie piosenki i tak łączy moja ekspresja wokalna.

Ile koncertów grałeś przed pandemią?

Przez dwa-trzy wcześniejsze lata około stu koncertów rocznie. W 2020 może z dwadzieścia?

Poniosłeś ogromne straty.

Tak. Przykro mi, że ciągle musimy przekładać trasę, która ma płytę promować „Zabawę". Zdążyliśmy dać tylko jeden koncert 18 września. Siedzimy. Czekamy. Nie chcę jednak narzekać, bo i tak jestem w uprzywilejowanej sytuacji. Moje piosenki są często grane, ratują mnie tantiemy. Tymczasem wielu ludzi przejada swoje ostatnie oszczędności albo już nie ma za co żyć. Jeden z moich kolegów-muzyków, który grał z najlepszymi, ratuje się pracą w Uberze. Pracownicy służby zdrowia na pierwszej lini pracują w skrajnie trudnych warunkach od roku. Dlatego zamiast narzekać, zaklinam rzeczywistość, tak jak w refrenie mojego najnowszego singla, śpiewając, że wszystko będzie dobrze.

Pandemia przyszła w momencie, gdy Dawid Podsiadło i Taco Hemingway, z twoim gościnnym udziałem, jako pierwsi polscy artyści spoza nurtu disco polo zapełnili PGE Narodowy. Passa miała być coraz lepsza.