Olga Tokarczuk i broszura Kościuszki

Dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski o cyfrowym zbiorze Polona i możliwościach korzystania z niej na całym świecie.

Aktualizacja: 16.12.2019 20:29 Publikacja: 16.12.2019 18:13

Olga Tokarczuk i broszura Kościuszki

Foto: Biblioteka Narodowa

Już trzy miliony obiektów udostępniono w prowadzonej przez Bibliotekę Narodową najnowocześniejszej w Polsce bibliotece cyfrowej POLONA. Czy projekt ten można uznać za krok milowy w popularyzacji czytelnictwa w Polsce?

Zdecydowanie tak. Dajemy równy dostęp do zbiorów Biblioteki Narodowej mieszkańcom Warszawy, najmniejszej miejscowości w Polsce i na świecie. Dzięki Polonie otwieramy szeroko magazyny BN dla wszystkich do wykorzystania osobistego, edukacyjnego lub komercyjnego za darmo w najwyższej jakości. Polona to największa czytelnia w Polsce. Otwarta 24 godziny na dobę. Gazety i tygodniki, innych mediów jak facebook nie wspominając, powszechnie z niej korzystają. To też jedna z najnowocześniejszych bibliotek cyfrowych na świecie. Przy jej rozwoju współpracujemy z najlepszymi ośrodkami na świecie.

Od 2017 roku zasoby Polony powiększane są dzięki projektowi Patrimonium. Na czym polega jego fenomen?

To największy w historii polskiej projekt digitalizacji w kulturze i oczywiście w bibliotekach. Także jeden z największych w Europie. Razem z Biblioteką Jagiellońską, największą i najstarszą biblioteką uniwersytecką w Polsce, zeskanowaliśmy 1 milion rękopisów, starodruków, map, nut, rysunków, rycin, afiszy oraz oczywiście książek i czasopism z XIX w. i pierwszych dziesięcioleci XX w. Czyli wszystko, co nie jest już chronione prawem autorskim, jest naszą wspólną własnością. Zeskanowanie tak dużej liczby cennych obiektów w 3 lata był możliwy dzięki dobrej organizacji pracy wewnątrz obu bibliotek oraz znakomitej współpracy między dwoma partnerami. Duża część skanowanych zbiorów wcześniej została skatalogowana i przeszła zabiegi konserwatorskie. Wykorzystaliśmy też doświadczenia innych bibliotek cyfrowych na świecie, unikając ich błędów. Słowa uznania należą się Uniwersytetowi Jagiellońskiemu oraz unijnemu programowi Polska Cyfrowa, z którego projekt był finansowany.

2 tys. nowych obiektów poddanych digitalizacji dziennie to niezwykłe przedsięwzięcie. Ilu ludzi przy tym pracuje?

Polska Biblioteka Narodowa w tym roku awansowała na drugie miejsce w rankingu najwięcej digitalizujących bibliotek narodowych w Europie. Pierwsze miejsce ma Norwegia. Przy projekcie pracowało ok. 250 osób. BN dysponuje obecnie największym i najbardziej doświadczonym zespołem digitalizacyjnym w Europie środkowowschodniej. Dlatego światowa organizacja bibliotekarska powierzyła nam funkcję centrum kompetencji w zakresie digitalizacji bibliotek.

Olga Tokarczuk jeszcze przed Noblem ogłosiła, że jest wierną fanką Polony, czy próbowaliście ustalić kto najczęściej z tego korzysta?

Wypowiedziane w zeszłym roku pochwały pod adresem Polony były bardzo miłe. Publicznie wypowiedziane słowa laureatki nagrody Nobla „kocham Polonę" oraz „siedzę godzinami całymi i nie mogę wyjść" to najlepsza rekomendacja dla innych użytkowników. Jeśli jeszcze nie korzystaliście, idźcie w ślady Noblistki. Z Polony korzystają wszyscy. Wieczorami przeglądane są stare pocztówki i fotografie, czytane dawne gazety, dawne książki dla dzieci, które ktoś zapamiętał i po 50 lub 60 latach chce sobie przypomnieć. Uczniowie czytają lektury szkolne przed lekcją, naukowcy czytają rękopisy średniowieczne i nowożytne w celach naukowych, studenci zbierają materiały do swoich prac, artyści szukają inspiracji w projektach i ilustracjach dawnych książek i czasopism. Influencerzy szukają zabawnych treści lub rysunków, odkrywając swoich poprzedników w dawnych czasopismach, zaś kucharze odnajduje stare przepisy. Pomagają w tym cieszące się ogromną popularnością nasze konta w mediach społecznościowych.

Polona to nie tylko książki...

Mamy ogromny zbiór pocztówek, fotografii, rysunków i rycin. Często są to bezcenne, zachowane w jednym egzemplarzu na świecie przedstawienia osób, miejscowości, ulic, placów i budynków. W Polonie można znaleźć nie tylko oryginalne rękopisy największych polskich pisarzy i poetów lub kompozytorów jak Fryderyk Chopin, ale także książki kucharskie, dawne książki adresowe i telefoniczne Warszawy i innych miejscowości, poradniki wszelkiego rodzaju. Często treść ich jest nieoczekiwanie trafna lub zabawnie infantylna. Są także zaskakujące obiekty, jak włosy Tadeusza Kościuszki.

Włosy Tadeusza Kościuszki to istotnie rzecz dość niespodziewana. A na jakie inne przedmioty, zechciałby pan dyrektor zwrócić uwagę uwzględniając zainteresowanie czytelników.

Dziś zapewne popularność zdobędzie największy zbiór dawnych pocztówek na Święta Bożego Narodzenia. Proszę ściągać z Polony bez ograniczeń i wysyłać znajomym, umieszczać na Facebooku, Instagramie lub wszędzie, gdzie tylko się komunikujemy. Dla mnie nieodmiennie największe wrażenie robi rękopis ze zdaniem „Dąbrówka przybyła do Mieszka" z 965 r. oraz rękopisy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, w tym wiersze przez niego przepisane, oprawione i ozdobione dla kochanej Basi w dzień ślubu. Polona to 3 miliony zaskoczeń, wzruszeń i odkryć.

A co jest obiektem numer 3 000 000?

To zachowany w jednym egzemplarzu na świecie pierwodruk broszury "Czy Polacy wybić się mogą na niepodległość?" autorstwa Józefa Pawlikowskiego, a faktycznie przynajmniej w części Tadeusza Kościuszki. Obiektem nr 2 999 999 jest pierwsze wydanie "O krasnoludkach i o sierotce Marysi" Marii Konopnickiej, które po wielu latach poszukiwań, a następnie negocjacji, udało nam się kupić niedawno.

Już trzy miliony obiektów udostępniono w prowadzonej przez Bibliotekę Narodową najnowocześniejszej w Polsce bibliotece cyfrowej POLONA. Czy projekt ten można uznać za krok milowy w popularyzacji czytelnictwa w Polsce?

Zdecydowanie tak. Dajemy równy dostęp do zbiorów Biblioteki Narodowej mieszkańcom Warszawy, najmniejszej miejscowości w Polsce i na świecie. Dzięki Polonie otwieramy szeroko magazyny BN dla wszystkich do wykorzystania osobistego, edukacyjnego lub komercyjnego za darmo w najwyższej jakości. Polona to największa czytelnia w Polsce. Otwarta 24 godziny na dobę. Gazety i tygodniki, innych mediów jak facebook nie wspominając, powszechnie z niej korzystają. To też jedna z najnowocześniejszych bibliotek cyfrowych na świecie. Przy jej rozwoju współpracujemy z najlepszymi ośrodkami na świecie.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Literatura
Dzień Książki. Autobiografia Nawalnego, nowe powieści Twardocha i Krajewskiego
Literatura
Co czytają Polacy, poza kryminałami, że gwałtownie wzrosło czytelnictwo
Literatura
Rekomendacje filmowe: Intymne spotkania z twórcami kina
Literatura
Czesław Miłosz z przedmową Olgi Tokarczuk. Nowa edycja dzieł noblisty
Literatura
Nie żyje Leszek Bugajski, publicysta i krytyk literacki