Na razie brakuje przede wszystkim mrożonego mięsa, a także świeżych warzyw i owoców – wszystkiego, czego nie da się zbyt długo trzymać w magazynach. Marks & Spencer wycofał ze swojej oferty w Belfaście i innych miastach prowincji 5 proc. oferty, a Sainsbury kilkaset pozycji z około 40 tys. towarów, jakie składają się na typowy supermarket.

Czytaj także: Brexit bije w Szkotów. Nie mogą eksportować ryb do UE

Powodem jest brexit. W umowie rozwodowej z Unią znalazł się tzw. protokół irlandzki. Przewiduje on, że Irlandia Północna, w przeciwieństwie do pozostałych części Zjednoczonego Królestwa, pozostanie po 1 stycznia w jednolitym rynku i unii celnej z państwami UE. W ten sposób uda się uniknąć przywrócenia kontroli na granicy między Ulsterem a Republiką Irlandii, co podważyłoby zapisy porozumienia wielkopiątkowego z 1998 r. i naraziło na szwank proces pokojowy.

Ale taki układ spowodował, że niewidzialna granica celna przecięła w poprzek Morze Irlandzkie. Kierowcy ciężarówek zmierzających z Wielkiej Brytanii do Irlandii Północnej muszą przejść odprawy celne i kontrole towarów pod kątem spełnienia unijnych norm. Po wjechaniu do Ulsteru mogą już bowiem bez przeszkód poruszać się po całej zjednoczonej Europie.

Najbardziej brakuje mrożonego mięsa i świeżych warzyw. Fot. PA Images via Getty Images

Co gorsza, nowe regulacje zostały ostatecznie ujawnione 27 grudnia, nie pozostawiając czasu spedytorom na przeprowadzenie odpowiednich przygotowań.

W liście skierowanym do Michaela Gove'a, szefa gabinetu premiera Borisa Johnsona, Stowarzyszenie Brytyjskich Przewoźników Drogowych (RHA) ostrzega wręcz przed „upadkiem transportu" z powodu wprowadzonych regulacji. Zdaniem jego autorów sytuacja w końcu się ustabilizuje, ale po upływie „kilku miesięcy".

Nie jest jednak pewne, czy tak się nie stanie kosztem podwyższenia cen w prowincji, która należy do najbiedniejszych w Zjednoczonym Królestwie. Jest też możliwe, że część produktów sprowadzanych do tej pory z Wielkiej Brytanii teraz zostanie zamieniona na towary z Republiki Irlandzkiej czy wręcz z kontynentu.

Dla Wielkiej Brytanii problem ma wymiar szerszy. Łączne koszty dodatkowych odpraw towarów w handlu z Unią są oceniane na 7 mld funtów rocznie. Chodzi o około 205 mln deklaracji celnych, jakie spedytorzy będą musieli wypełniać każdego roku. W najgorszej sytuacji jest około 150 tys. brytyjskich firm, które co prawda zajmowały się eksportem, ale tylko do Unii w ramach jednolitego rynku. Nie wiedzą więc one, czym są odprawy. „Financial Times" wskazuje, że część z nich zdecydowała się na radykalne ruchy, przenosząc centra dystrybucyjne na kontynent, często do Polski. Inne w ogóle zrezygnowały z eksportu.

Co prawda na razie na przejściu między Calais i Dover nie utworzyły się zbyt długie kolejki TIR-ów, ale dlatego, że przed nowym rokiem wiele firm zrobiło zapasy. Jednak władze obawiają się, że w nadchodzących tygodniach problemy będą narastać.

W Irlandii Północnej sprawa ma dodatkowo wymiar polityczny. Tu w najbliższych wyborach regionalnych Sinn Fein będzie starała się zdobyć pozycję najsilniejszej partii politycznej, aby skłonić Londyn do organizacji referendum w sprawie zjednoczenia Zielonej Wyspy. Irlandzkim nacjonalistom służy demografia: katolicy są u progu zdobycia większości w Ulsterze.