Sprzedaż majątku gminy nabytego w drodze spadku nie podlega VAT

Gmina nie jest podatnikiem VAT z tytułu czynności polegających na odpłatnym zbywaniu przedmiotów nabytych w drodze spadkobrania ustawowego.

Publikacja: 14.05.2019 06:20

Sprzedaż majątku gminy nabytego w drodze spadku nie podlega VAT

Foto: Adobe Stock

W odróżnieniu od obrotu nieruchomościami nabytymi w drodze tzw. komunalizacji mienia państwowego, gmina nie podejmuje aktywności podobnych do podmiotu handlującego przedmiotami używanymi. Ponadto, gmina nie ma wpływu na nabycie takich przedmiotów, a poza tym takie przypadki mają generalnie charakter sporadyczny – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 11 kwietnia 2019 r., sygn. III SA/Gl 1277/18.

Czytaj także: Kiedy sprzedaż lokalu otrzymanego w spadku bez podatku dochodowego - interpretacja podatkowa

Wniosek o interpretację

Gmina wystąpiła o udzielenie interpretacji w sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług. We wniosku wskazała, że postanowieniem sądu rejonowego nabyła w całości z dobrodziejstwem inwentarza spadek po zmarłej mieszkance. Stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło na podstawie art. 935 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym w przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa. Podkreśliła, że zgodnie z art. 1023 Kodeksu cywilnego ani Skarb Państwa, ani gmina nie mogą odrzucić spadku, który przypadł im z mocy ustawy. Skarb Państwa i gmina nie składają również oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. W skład nabytego spadku wchodzą noszące ślady użytkowania przedmioty użytku domowego takie jak meble, obrazy, biżuteria, wazony, miski, talerze, kieliszki oraz inne drobne przedmioty o znikomej wartości. Ponieważ przedmioty te posiadają wartość handlową, a jednocześnie ani gmina, ani jej jednostki nie mają możliwości ich wykorzystania, gmina zamierza podjąć decyzję o ich zbyciu.

Realizując uprawnienia właścicielskie gmina zamierza zbyć nabyte składniki majątkowe nie w celu uzyskania dochodu, a jedynie tylko w celu innego sposobu zagospodarowania składnika majątkowego. Sprzedaż odbywać się będzie w sposób sformalizowany na podstawie zarządzenia burmistrza miasta w sprawie sposobu i trybu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego nabytymi przez gminę w drodze spadku, posiłkując się przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 4 kwietnia 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu gospodarowania niektórymi składnikami majątku Skarbu Państwa.

Gmina zapytała, czy dokonując odpłatnego zbycia składników majątkowych nabytych w drodze spadku działa jako podatnik i tym samym prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną VAT. Zdaniem gminy, nie jest ona z tego tytułu podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT.

Stanowisko organu podatkowego

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 12 października 2018 r. (sygn. 0111-KDIB3-2.4012.630. 2018.1.SR) uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe. W uzasadnieniu wskazał, że sposób, w jaki gmina weszła w posiadanie majątku będącego przedmiotem zbycia, nie wyłącza możliwości zakwalifikowania późniejszej jego dostawy jako działalności gospodarczej, w zakresie rozporządzania posiadanym majątkiem bowiem gmina każdorazowo wykonuje działalność gospodarczą.

Transakcja zbycia składników majątku nabytych wcześniej w drodze spadkobrania jest niewątpliwie czynnością cywilnoprawną (nie zaś publicznoprawną), a w zakresie czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych, tj. czynności sprzedaży, zamiany (nieruchomości i ruchomości), wynajmu, dzierżawy, itd., umów prawa cywilnego (nazwanych i nienazwanych) gmina jako osoba prawna podlega obowiązkowi podatkowemu na zasadach ogólnych. W tym zakresie bowiem wykonywane przez nią czynności mają charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT i nie ma zastosowania art. 15 ust. 6 tej ustawy. Odmienne rozstrzygnięcie prowadziłoby do nierównego traktowania podmiotów dokonujących sprzedaży ruchomości, co stałoby nie tylko w sprzeczności z powszechnym obowiązkiem przepisów prawa, ale również z zasadą konkurencyjności.

Wyrok WSA

Na powyższą interpretację gmina złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, który nie zgodził się ze stanowiskiem organu podatkowego i przedmiotową interpretację uchylił. W ustnym uzasadnieniu powołał się na wyrok NSA z 31 stycznia 2019 r., sygn. I FSK 1588/16, w którym wskazano, że ze względu na pozycję gminy jako podmiotu wpływającego znacznie na rynek nieruchomości i spełniającego w tym zakresie warunki postrzegania jako podatnika, dokonywanie przez gminę obrotu nieruchomościami nabytymi w drodze tzw. komunalizacji mienia państwowego, należy kwalifikować jako działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, nawet jeżeli gmina, w zakresie obrotu tymi nieruchomościami, nie podejmuje aktywności podobnej do podmiotu handlującego nieruchomościami.

W ocenie sądu powyższy wyrok ma w niniejszej sprawie zastosowanie a contrario. W rozpatrywanym przypadku mamy bowiem do czynienia z rzeczami ruchomymi, a gmina, pomimo iż dokonuje sprzedaży na podstawie umów cywilnoprawnych, nie podejmuje aktywności podobnej do podmiotu handlującego przedmiotami używanymi. Gmina nie ma wyboru - musi spadek przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza. Jest ona odpowiedzialna również za zobowiązania spadek ten obciążające, co oznacza, że musi go spieniężyć, aby uzyskać środki na spłatę zobowiązań. Sąd zwrócił również uwagę, że działalność gminy w zakresie sprzedaży ruchomości ma generalnie charakter sporadyczny, przypadki, w których gmina sprzedaje odziedziczony majątek niebędący nieruchomością są bowiem bardzo rzadkie. Wyrok jest nieprawomocny.

Agnieszka Bieńkowska doradca podatkowy, partner w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe

Problematyka opodatkowania VAT sprzedaży przez samorządy majątku nabytego w drodze tzw. komunalizacji oraz spadkobrania lub darowizn to zdecydowanie jeden z tematów, który w orzecznictwie dopiero się kształtuje. Tuż po wyroku TSUE z 20 marca 2014 r. w sprawie Gminy Wrocław sądy uznawały powszechnie, że w przypadku majątku nabytego z mocy prawa (na podstawie przepisów o komunalizacji oraz w drodze spadkobrania ustawowego) lub w ramach darowizny, wyznacznikiem co do tego czy jego sprzedaż podlega opodatkowaniu jest to, czy majątek ten był przez gminę wykorzystywany dla potrzeb jej działalności. Jeśli nie był, uznawano, że dokonując jego sprzedaży gmina realizuje jedynie przysługujące jej uprawnienia właścicielskie, co oznacza, że nie działa jako podatnik VAT. Pod koniec ubiegłego roku jednak NSA uznał, że taka interpretacja nie jest właściwa, ponieważ mogłaby naruszać zasady konkurencji – gmina nie będąc zobowiązaną do naliczenia VAT stałaby w lepszej pozycji w stosunku do podmiotów działających komercyjnie. W wyroku tu omawianym WSA w Gliwicach podchodzi do tematu jeszcze inaczej rozróżniając mienie w postaci nieruchomości, gdzie zdaniem sądu faktycznie można mówić o potencjalnym naruszeniu konkurencji, oraz mienie w postaci rzeczy ruchomych takich jak wskazane przez gminę rzeczy domowego użytku – tu zdaniem sądu o naruszeniu zasady konkurencyjności trudno mówić.

W odróżnieniu od obrotu nieruchomościami nabytymi w drodze tzw. komunalizacji mienia państwowego, gmina nie podejmuje aktywności podobnych do podmiotu handlującego przedmiotami używanymi. Ponadto, gmina nie ma wpływu na nabycie takich przedmiotów, a poza tym takie przypadki mają generalnie charakter sporadyczny – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 11 kwietnia 2019 r., sygn. III SA/Gl 1277/18.

Czytaj także: Kiedy sprzedaż lokalu otrzymanego w spadku bez podatku dochodowego - interpretacja podatkowa

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów