Zgodnie z ustawą o finansowaniu zadań oświatowych, która obowiązuje od nowego roku, opłaty za przedszkole stanowią nieopodatkowane należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym (art. 52 ust. 15). Do tej pory traktowane były jako należności cywilnoprawne. Jak stwierdziło Ministerstwo Edukacji Narodowej w komunikacie opublikowanym na swojej stronie internetowej www.men.gov.pl >patrz ramka – od 1 stycznia 2018 r. nie ma podstaw do zawierania przez dyrektorów przedszkoli publicznych umów cywilnoprawnych z rodzicami, określających wysokość i zasady wnoszenia opłat".
Oznacza to, iż dla celów podatku VAT - od 1 stycznia 2018 r. – opłaty te muszą być traktowane jako niepodlegające podatkowi VAT. Tym samym nie muszą być –od tej daty – wykazywane w deklaracji VAT-7 w poz. 10 jako zwolnione od podatku VAT.
Do 1 stycznia 2018r., czyli przed wprowadzeniem w życie nowej ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, pobierane od rodziców dzieci opłaty za przedszkole, były traktowane według przepisów, jako należności cywilnoprawne. W związku z tym dyrektorzy przedszkoli publicznych zawierali umowy cywilnoprawne z rodzicami określające wysokość i zasady wnoszenia opłat. W takiej sytuacji minister finansów uważał, że opłaty te powinny być wykazywane w deklaracji VAT-7 w poz. 10 jako zwolnione od podatku VAT (art. 43 ust. 1 pkt 24 w związku art. 15 ust. 6 ustawy o VAT). Swojego stanowiska w sprawie tych opłat, ale pobieranych już po 1 stycznia 2018 r., czyli po wprowadzeniu w życie nowej ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, minister finansów jeszcze nie przedstawił.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 11 lutego 2015r. (I SA/Po 1041/14) utrzymanym w mocy przez wyrok NSA z 9 czerwca 2017 r. (I FSK 1317/15), stwierdził – odmiennie niż minister finansów – że opłaty te, także przed 1 stycznia 2018r., należało traktować jako należności publicznoprawne, a nie cywilnoprawne. I tym samym nie deklarować w deklaracji VAT-7w poz. 10.
W wyrokach tych sąd uznał, iż: stosunek prawny między przedszkolem publicznym nawiązany z rodzicami, powstaje w oparciu o administracyjnoprawną metodę regulacji, która na plan dalszy spycha cywilnoprawny charakter zawieranych porozumień. Opłaty pobierane za nauczanie i pobyt dzieci w przedszkolu w swym charakterze zbliżone są do daniny publicznej, a strony analizowanego tu stosunku prawnego nie mają pełnej swobody w ustaleniu jej wysokości (wysokość opłaty za pobyt i świadczenia ustalana jest w drodze stosownej uchwały rady gminy). Pobierane opłaty mają charakter symboliczny, nieekwiwalentny i ściśle regulowany przez przepisy prawa administracyjnego, co odróżnia je od cen.
Wniosek
Od 1 stycznia 2018 r. – dla celów podatku VAT, opłaty pobierane od rodziców dzieci za przedszkole (za pobyt i wyżywienie) muszą być traktowane jako niepodlegające VAT. Tym samym opłaty te nie muszą być – od tej daty – wykazywane w deklaracji VAT-7 w poz. 10 jako zwolnione od VAT.
Elżbieta Rogala, niezależny ekspert i wykładowca VAT
podstawa prawna: Ustawa z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (DzU z 2017 r., poz. 2203)
Z komunikatu Ministerstwa Edukacji Narodowej
„Ustalenie wysokości opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego w przedszkolach prowadzonych przez gminę następuje w drodze uchwały rady gminy. Nie ma podstaw do zawierania przez dyrektorów przedszkoli publicznych umów cywilnoprawnych z rodzicami, określających wysokość i zasady wnoszenia opłat. Natomiast wysokość opłat za korzystanie z wyżywienia w publicznych placówkach wychowania przedszkolnego ustala dyrektor przedszkola w porozumieniu z organem prowadzącym przedszkole.
Przepis art. 52 ust. 15 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (DzU poz. 2203) został wprowadzony w celu doprecyzowania charakteru prawnego opłat z tytułu wychowania przedszkolnego – a tym samym – rozstrzygnięcia kognicji sądów i organów właściwych w tego rodzaju sprawach. W poprzednim stanie prawnym, w piśmiennictwie występowały co najmniej dwa poglądy wskazujące na istotę tych opłat. Zgodnie z pierwszym z nich, opłaty za przedszkola miały charakter „ceny", tj. quasi-umownego wynagrodzenia za usługę. Natomiast drugi, konkurencyjny pogląd, skłaniał się ku kwalifikacji opłat za wychowanie przedszkolne jako swoistej daniny publicznej.
Kolejne zmiany stanu prawnego na przestrzeni ostatnich kilku lat doprowadziły do dezaktualizacji stanowiska aprobującego prywatnoprawną kwalifikację roszczeń o należne i nieuiszczone opłaty za korzystanie z publicznych przedszkoli prowadzonych przez gminę. W konsekwencji, jeszcze przed wprowadzeniem wymienionego na wstępie przepisu uznano, że opłaty te nie są ceną, lecz szczególną należnością publicznoprawną.
Obowiązek ponoszenia opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego w wysokości określonej we wspomnianej wcześniej uchwale rady gminy (która ustala stawkę godzinową za korzystanie z wychowania przedszkolnego) wynika wprost z przepisów o charakterze powszechnie obowiązującym i aktualizuje się z chwilą rozpoczęcia korzystania z tego świadczenia. Natomiast dyrektor przedszkola, w drodze czynności materialno-technicznych, dokonuje stosownego obliczenia miesięcznej należności wynikającej z liczby godzin, w których dziecko korzystało w danym miesiącu z wychowania przedszkolnego.
W związku z jednoznacznym rozstrzygnięciem w ustawie o publicznoprawnym, a nie cywilnoprawnym, charakterze przedmiotowych opłat, tym bardziej nie ma podstaw do zawierania przez dyrektorów przedszkoli publicznych umów cywilnoprawnych z rodzicami, określających wysokość i zasady wnoszenia opłat.
Dochodzenie należności budżetowych z tytułu nieuiszczonych opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego następuje na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji".
