Sprawa Tomasza Komendy: rekordowa kwota za koszmarny błąd sądu

Sąd w Opolu zdecydował, że Tomasz Komenda za niesłuszne tymczasowe aresztowanie i skazanie dostanie 12 mln zł zadośćuczynienia, a w ramach odszkodowania otrzyma 811 tys. 533 zł. – Tak kończy się koszmar mojego życia – mówił dziennikarzom mężczyzna po wyjściu z sali rozpraw. Zarazem dodał jednak, że żadne pieniądze nie zwrócą mu tego, co stracił.

Zakończony w poniedziałek proces trwał niespełna dwa lata (wyrok jest nieprawomocny). Toczył się z wyłączeniem jawności z powodu drastycznych wydarzeń, o których opowiadał sam Komenda, jak i świadkowie. Tylko wyrok w tej sprawie był jawny. Pełnego uzasadnienia wysłuchały jedynie strony postępowania. Zanim sąd udał się na naradę, głos po raz ostatni w sprawie zabrali biegli. Dzięki temu sąd usunął wszystkie wątpliwości. Potem przyszła kolej na mowy końcowe. Pełnomocnicy Komendy (występowali pro bono) mówili o wyjątkowej sytuacji i tragedii, jaką przeżył klient. Prokurator zgodził się na żądane odszkodowanie, a wysokość zasądzonego zadośćuczynienia pozostawił do uznania sądu.

Czytaj też:

Prof. Ćwiąkalski: Winni pomyłki powinni zwrócić pieniądze

Nie płacą ci, którzy zawinili

Zarobki i krzywda

W pozwie do sądu niesłusznie skazany domagał się prawie 19 mln zł – po milionie zadośćuczynienia za krzywdę, jaką był każdy rok niesłusznie spędzony w więzieniu plus miliona odszkodowania. Sędzia Dariusz Kita wyjaśniał w uzasadnieniu, że wysokość odszkodowania wyliczono na podstawie zarobków, jakie osiągał Komenda w momencie utraty wolności, dodając okres, gdy przez niesłuszne uwięzienie został pozbawiony możliwości zarobkowania. Tak samo wysokość odszkodowania obliczali jego pełnomocnicy.

– Biegli psychiatrzy podtrzymali swe opinie dotyczące ogromu krzywd i negatywnego wpływu, jaki miał tak długi pobyt w więzieniu, w tak ekstremalnych warunkach, dla Tomasza Komendy. To sprawa bez precedensu w polskim wymiarze sprawiedliwości. Tomasz Komenda był poddany wielu szykanom ze strony współosadzonych, jak i kadry zakładów karnych. Był dręczony i prześladowany. Próbował popełnić samobójstwo (niejeden raz zresztą). Gdyby nie wsparcie rodziny, nie wiadomo, czy przeżyłby ten czas – mówił sąd.

Jego życie zaczęło się zmieniać w maju 2018 r. Wówczas to Sąd Najwyższy uniewinnił Komendę, który przez 18 lat odsiadywał wyrok za gwałt i zabójstwo 15-letniej dziewczyny. W sprawie domniemanych zaniedbań policjantów i prokuratorów oraz innych osób, które doprowadziły do tego niesłusznego skazania, śledztwo prowadzi Prokuratura Okręgowa w Łodzi. Postępowanie toczy się w sprawie.

Sąd się przygotował

W 2003 r. Komenda został skazany na 15 lat więzienia, a rok później sąd drugiej instancji zaostrzył mu karę do 25 lat więzienia. Na wolność wyszedł po 18 latach.

Zanim opolski sąd zdecydował o wysokości ostatecznie zasądzonej kwoty, przyjrzał się 42 wyrokom, jakie w polskich sądach okręgowych zapadły w podobnych sprawach. Przyznał rację pełnomocnikom, którzy bardzo starannie obliczyli kwotę odszkodowania.

Podczas procesu Tomasz Komenda przed sądem w Opolu mówił m.in. o kulisach swojego zatrzymania, o pobycie w więzieniu, o tym, jak był traktowany przez współwięźniów i strażników więziennych, a także o trudnościach z dostosowaniem się do życia poza więzieniem.