Ostre hamowanie gospodarki już za nami

Wstępny szacunek GUS dotyczący wzrostu PKB Polski w 2019 r. jest rozczarowujący na tle szacunków ekonomistów z grudniowej ankiety „Parkietu” i „Rzeczpospolitej”. Wtedy wydawało się, że tempo rozwoju polskiej gospodarki zmalało do 4,2-4,3 proc. Z drugiej strony na początku 2019 r. dominowały prognozy, że zakończy się on wzrostem PKB o 3,8 proc., a najwięksi optymiści oczekiwali wyniki na poziomie 4-4,1 proc. 

Oficjalne dane dotyczące wzrostu gospodarczego i jego struktury w IV kwartale ub.r. GUS opublikuje za miesiąc. Środowe szacunki dotyczące całego 2019 r. pozwalają jednak ocenić, co działo się w polskiej gospodarce w ostatnich miesiącach roku. A to ma znaczenie dla oceny perspektyw na 2020 r.

Po serii rozczarowujących danych dotyczących grudnia, część ekonomistów oceniała, że w IV kwartale wzrost PKB Polski zwolnił do 3,1 proc. rok do roku, z 3,9 proc. kwartał wcześniej. W świetle środowych danych GUS mógł być nawet niższy. Wedle obecnych szacunków ekonomistów, wyniósł od 2,7 do 3,1 proc.

Według szacunków GUS, wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych zwiększyły się w ub.r. realnie o 3,9 proc., po 4,3 proc. w 2018 r. Przy założeniu, że dane z pierwszych trzech kwartałów ub.r. nie będą wymagały rewizji, sugeruje to, że w IV kwartale wzrost konsumpcji zwolnił do około 3,4-3,7 proc. rok do roku. Wolniej wydatki konsumpcyjne Polaków rosły poprzednio w pierwszej połowie 2016 r., czyli tuż przed uruchomieniem programu 500+.

- Gorsze wyniki konsumpcji prywatnej sugerują, że skłonność do zakupów była mniejsza niż sugerował wzrost dochodów gospodarstw domowych, napędzany wysoką dynamiką płac i transferami socjalnymi dostarczonymi w ramach kampanii wyborczej. Konsumenci zwiększali swoje oszczędności – skomentował Rafał Benecki, główny ekonomista ING Banku Śląskiego.

Andrzej Kamiński, ekonomista z banku Millennium, ocenił, że wzrost konsumpcji stłumić mogła inflacja. Wyniki sprzedaży detalicznej – podobnie jak wskaźniki nastrojów konsumentów - sugerowały bowiem, że wzrost wydatków na towary w IV kwartale nie wyhamował. Dane o sprzedaży detalicznej nie obejmują jednak usług, które drożeją szybciej niż towary.

Do spowolnienia w polskiej gospodarce przyczynił się również wolniejszy wzrost inwestycji. Wyniósł 7,8 proc., po 8,9 proc. w 2018 r. W samym IV kwartale dynamika inwestycji mogła jednak nawet przyspieszyć. Ekonomiści szacują, że wyniosła od 5 do nawet 9 proc. rok do roku, po 4,7 proc. rok do roku.

- To stoi w sprzeczności z miesięcznymi informacjami z sektora budowlanego, ale też z danymi o uruchamianiu środków unijnych. Możliwe są istotne rewizje danych za poprzednie kwartały. Możliwe też, że podobnie jak w I kwartale 2019 r., za skokiem dynamiki inwestycji stoi finalizacja projektów energetycznych, a więc wydatki nie związane z cyklem koniunkturalnym – ocenił Benecki. Ekonomiści z mBanku podejrzewają z kolei, że w IV kwartale mogły zostać zaksięgowane wydatki inwestycyjne MON.

Innego zdania jest Michał Rot z PKO BP. Według niego to, że w IV kwartale spadek wartości produkcji budowlanej w ostatnich miesiącach 2019 r. to odzwierciedlenie zniżek inwestycji publicznych. A to może oznaczać, że za wzrostem inwestycji ogółem w IV kwartale ub.r. stał sektor prywatny.

W noworocznej ankiecie „Parkietu” i „Rzeczpospolitą” ekonomiści przeciętnie prognozowali, że w 2020 r. PKB Polski powiększy się o 3,3-3,4 proc. Prognozy publikowane w kolejnych tygodniach zwykle były nieco niższe, ale zdecydowana większość ekonomistów spodziewa się wciąż wzrostu PKB o co najmniej 3 proc. Czy środowe dane rzucają na te oczekiwania cień?

- Mocne osłabienie tempa PKB w IV kwartale, szczególnie zaś kolejny sygnał wskazujący na to, że gospodarstwa domowe zaczęły więcej oszczędzać, niesie ryzyko niskiego wzrostu w całym 2020. Odbicie inwestycji pod koniec 2019 r. było naszym zdaniem nietrwałe i spowodowane przez czynniki nie związane z cyklem koniunkturalnym. Dlatego nie wpływa to na nasze oczekiwania co do inwestycji w 2020 r. Utrzymujemy nasza prognozę wzrostu PKB o 3,0 proc. – powiedział Benecki.