Obywatel ma interes prawny w ochronie powietrza

Osoby fizyczne i organizacje pozarządowe powinny mieć możliwość zaskarżenia planu ochrony powietrza – twierdzą autorzy pisma do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Publikacja: 21.12.2022 03:00

Obywatel ma interes prawny w ochronie powietrza

Foto: Adobe Stock

We wtorek do Strasburga wysłano pierwszą polską skargę w sprawie smogu. Dotyczy naruszenia prawa do rzetelnego procesu oraz odpowiedniego środka odwoławczego, ale także prawa do czystego powietrza. Pięcioro warszawiaków i dwie organizacje pozarządowe – Stowarzyszenie Miasto Jest Nasze oraz Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi – próbowali najpierw zaskarżyć przygotowany przez sejmik mazowiecki plan ochrony powietrza. Skarżących w postępowaniu tym poparł też rzecznik praw obywatelskich. Sądy administracyjne obu instancji uznały jednak, że prawo do takiej skargi nie przysługuje NGO ani osobom indywidualnym.

– Sądy administracyjne uznają, że skarga jest dopuszczalna tylko dla osób, których ten skarżony akt prawny bezpośrednio dotyczy (tworzy dla nich prawa lub obowiązki) – tłumaczy radczyni prawna Agata Bzdyń wspierająca skarżących przed ETPC. – A ponieważ nie stosują one prounijnej interpretacji prawa krajowego i obowiązujących Polskę konwencji (z Aarhus), to nie uznają prawa osób fizycznych do zaskarżania projektów aktów prawa miejscowego, gdyż uważają, że takie programy ochrony powietrza nie dotyczą ich bezpośrednio – dodaje.

Tymczasem w zeszłym roku zapadł w Polsce głośny wyrok stwierdzający, że zaniedbania państwa w walce ze smogiem naruszają dobra osobiste (prawo do zdrowia, życia, nietykalności mieszkania).

Czytaj więcej

Najbardziej zasmrodzone miejscowości w Polsce. Na liście trzy uzdrowiska

– Te dobra osobiste są też prawami człowieka i gdybym przegrał sprawę o to, też bym skierował swoje kroki do Strasburga. Jednak to co innego niż interes prawny w samym złożeniu środka zaskarżenia. Skarga ma więc na pewno podstawy, ale raczej w pozbawieniu prawa do sądu niż w naruszeniu prawa do czystego powietrza – wskazuje radca prawny Radosław Górski.

Wspomniany wyrok nie jest jednak całkiem bez znaczenia. Agata Bzdyń przyznaje, że art. 6 europejskiej konwencji praw człowieka (zakłada prawo do rzetelnego procesu) wymaga, aby skarżący mieli zapewnione prawo dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących ich praw cywilnych (rozumianych w ETPC autonomicznie).

Jedna ze skarżących jest matką astmatyka, drugi zaś wstąpił do skargi w miejsce ojca, który zmarł na zawał niedługo po wniesieniu skargi do WSA. Liczne badania wskazują, że zanieczyszczenie powietrza zwiększa ryzyko chorób kardiologicznych i astmy. Mimo to chorzy nie domagają się zadośćuczynienia, ale liczą, że wyrok ETPC spowoduje zmianę polskich przepisów.

Czytaj więcej

Obywateli czeka trudna walka o czyste powietrze

We wtorek do Strasburga wysłano pierwszą polską skargę w sprawie smogu. Dotyczy naruszenia prawa do rzetelnego procesu oraz odpowiedniego środka odwoławczego, ale także prawa do czystego powietrza. Pięcioro warszawiaków i dwie organizacje pozarządowe – Stowarzyszenie Miasto Jest Nasze oraz Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi – próbowali najpierw zaskarżyć przygotowany przez sejmik mazowiecki plan ochrony powietrza. Skarżących w postępowaniu tym poparł też rzecznik praw obywatelskich. Sądy administracyjne obu instancji uznały jednak, że prawo do takiej skargi nie przysługuje NGO ani osobom indywidualnym.

Pozostało 80% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo dla Ciebie
Koniec abonamentu RTV. Ma go zastąpić opłata w wysokości 8-9 zł miesięcznie
Prawo karne
Prezydent Andrzej Duda ułaskawił prawicowego publicystę
Konsumenci
TSUE orzekł na korzyść frankowiczów. Co ten wyrok oznacza dla banków
Prawo dla Ciebie
Sąd rozstrzygnie spór między córką i wdową po Grzegorzu Ciechowskim
Zawody prawnicze
Adwokatura przyjęła nowe zasady wykonywania zawodu. Zmiany w etyce i zastępstwach
Materiał Promocyjny
Sztuczna inteligencja zmienia łańcuchy dostaw w okresach wysokiego popytu