Jak skutecznie skorygować deklarację podatkową

Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę, że choć uprawnienie do składania korekt zakreślone jest bardzo szeroko, ma jednak pewne ograniczenia.

[srodtytul]Po kontroli podatkowej...[/srodtytul]

Zgodnie z art. 81b [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?id=176376]ordynacji podatkowej [/link](op) uprawnienie do skorygowania deklaracji ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą. Przysługuje nadal po zakończeniu kontroli lub postępowania; w tym ostatnim przypadku, jak mówi przepis, „w zakresie nieobjętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego”.

Jak stąd wynika, podatnicy mogą realizować uprawnienie do korekty między kontrolą podatkową a postępowaniem. Wskazuje na to zresztą pouczenie zawarte w protokole kończącym tę kontrolę. Praktycznie oznacza to również, że po zakończeniu kontroli warto rozważyć sensowność prowadzenia dalszego sporu z władzami skarbowymi i zależnie od siły naszych argumentów albo złożyć zastrzeżenia i wyjaśnienia do protokołu bądź skorygować rozliczenie. Można oczywiście także skorygować deklarację w pewnym tylko zakresie, w pozostałym tocząc dalej spór.

Podatnicy nierzadko obawiają się, że w celu uniemożliwienia im korekty deklaracji organy wszczynać będą postępowanie wręcz bezpośrednio po kontroli. Obawy te jednak na razie nie mają uzasadnienia.

Skoro w trakcie postępowania korekta jest niemożliwa, podatnicy, którzy dostrzegli w tym czasie nieprawidłowości w swoim rozliczeniu (in plus lub in minus), mogą jedynie zgłosić je organowi prowadzącemu postępowanie, składając stosowne pismo.

Zobowiązuje to organ do odniesienia się do przedstawionych przez podatnika wyjaśnień w decyzji. W takim wypadku jednak podatnicy nierzadko jeszcze przed wydaniem decyzji dokonują wpłaty na poczet zaległości podatkowej, mimo braku skutecznej korekty rozliczenia. Choć z formalnego punktu widzenia praktyka ta jest wątpliwa, niejednokrotnie jest akceptowana przez organy podatkowe.

[srodtytul]...i skarbowej[/srodtytul]

Możliwość korekty przedstawia się nieco inaczej w przypadku postępowania kontrolnego prowadzonego na podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2036AE33D9CD30DF85D1F47B92AC77F9?id=172008]ustawy o kontroli skarbowej[/link]. Odmienność wynika przede wszystkim z tego, że inaczej niż to jest na gruncie ordynacji podatkowej kontrola podatkowa toczy się równolegle i w ramach tego postępowania.

Dotychczasowe przepisy dawały okazję do korekty deklaracji w ciągu 14 dni od dnia doręczenia protokołu kontroli podatkowej w ramach postępowania kontrolnego. Od 30 lipca 2010 r. „okienko” na korektę otwarte jest natomiast w innym czasie: przez siedem dni od dnia wyznaczenia kontrolowanemu terminu na wypowiedzenie się w sprawie zebranego materiału dowodowego (a zatem zasadniczo bezpośrednio przed zakończeniem postępowania).

[srodtytul]Po decyzji wymiarowej[/srodtytul]

Wydanie decyzji podatkowej zamyka możliwość złożenia przez podatnika korekty w tym samym zakresie, tj. zobowiązania podatkowego z tytułu określonego podatku za dany okres podatkowy lub od określonej czynności. Odtąd bowiem to nie deklaracja podatnika, ale decyzja organu określa wysokość jego zobowiązania podatkowego.

Dopiero jej wzruszenie (jeżeli jest to decyzja ostateczna, w jednym z trybów nadzwyczajnych, np. wznowienia postępowania podatkowego) może stworzyć na nowo sposobność autokorekty rozliczenia przez podatnika[b] (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 maja 2006 r., II FSK 817/05).[/b]

Warto dla uniknięcia wątpliwości dodać, że korekta taka jest wykluczona, nawet jeżeli miałaby zmierzać do usunięcia nieprawidłowości, którymi organ w ogóle się nie zajmował w toku postępowania, kwestii w tym postępowaniu nieanalizowanych, albo nadpłat. Przykładowo decyzja określająca zobowiązanie w podatku dochodowym za dany rok uniemożliwia skorygowanie zeznania za ten właśnie rok w jakikolwiek sposób czy z jakiejkolwiek przyczyny.

Mimo że przytoczony przepis mówi tylko o „decyzji określającej zobowiązanie podatkowe”, możliwość korekty za dany okres wyłączają także inne decyzje wymiarowe, np. określające kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym czy też kwotę zwrotu. Potwierdza to również orzecznictwo sądowe [b](por. np. wyrok NSA z 8 października 2009 r., I FSK 728/09).[/b]

Dodatkowo nie można korygować deklaracji w zakresie zobowiązań przedawnionych. Przez przedawnienie zobowiązanie wygasa, bo nie można modyfikować przez korektę czegoś, czego już nie ma.

Szczególne ograniczenie czasowe wprowadza natomiast [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawa o VAT[/link] w art. 86 ust. 13 – w odniesieniu do korekt polegających na ujęciu wcześniej nieodliczonego podatku naliczonego. Są one możliwe w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym wystąpiło prawo do odliczenia.

[srodtytul]W trakcie czynności sprawdzających[/srodtytul]

W odróżnieniu od kontroli czy postępowania czynności sprawdzające, prowadzone w trybie działu V op, nie są przeszkodą do korekty deklaracji. Są tu możliwe trzy sytuacje. Po pierwsze, podatnik może działać z własnej inicjatywy. Po drugie, o korektę może się do niego zwrócić organ podatkowy, na podstawie art. 274 § 1 pkt 2 (jest to tzw. korekta pod nadzorem).

Po trzecie, zgodnie z pkt 1 tego przepisu, skorygować deklarację podatnika może… sam organ – tylko pod warunkiem że ewentualna zmiana wysokości zobowiązania, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu lub straty nie przekracza 1000 zł. W tym trybie możliwe są także, oczywiście, poprawki w innych pozycjach deklaracji, niewiążące się ze zmianą ostatecznej, wynikowej kwoty.

Uwierzytelniona kopia skorygowanej deklaracji doręczana jest podatnikowi, który w terminie 14 dni może wnieść tzw. sprzeciw. Wniesienie sprzeciwu anuluje korektę, w przeciwnym wypadku wywołującą skutki jak złożona przez podatnika.

[srodtytul]Jak wywrzeć pożądany skutek[/srodtytul]

Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem korekty (art. 81 § 2 op).

„Prawnie skuteczna” jest korekta sporządzona w ten właśnie sposób, a zarazem dotycząca rozliczenia nieprzedawnionego, nieobjętego decyzją wymiarową, dokonywana w okresie, gdy jest to dozwolone (nie w trakcie kontroli itd.).

Przymiot „prawnej skuteczności” nie jest natomiast uzależniony od jednoczesnej zapłaty podatku. Warto jednak płacić bez zwłoki, tak unika się narastania odsetek i wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Podatek z deklaracji jest bowiem podatkiem do zapłaty, a sama deklaracja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego. Można wówczas liczyć także na zastosowanie obniżonej stawki odsetek czy zabezpieczyć się w pełni przed ryzykiem odpowiedzialności karnoskarbowej.

[ramka][b]Trzeba zapłacić zaległości wraz z odsetkami[/b]

Zgodnie z art. 16a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BFD34141EAC965A73BD747CB45B59DD4?id=186065]kodeksu karnego skarbowego[/link] złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji z uzasadnieniem przyczyny korekty wyłącza odpowiedzialność karną.

Warunkiem dodatkowym wystąpienia tego skutku, stawianym przez ustawę, jest uiszczenie uszczuplonej należności publicznoprawnej, w całości i „niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ”.

Ostrożność nakazuje, by w każdym przypadku niezwłocznie – równocześnie z korektą deklaracji – wpłacać zaległość z odsetkami za zwłokę. Ponieważ ważna jest zapłata w całości, kluczowe znaczenie ma poprawne obliczenie kwoty odsetek za zwłokę. Przy spełnieniu tych warunków nie jest wymagane, by wraz z korektą podatnik składał również tzw. czynny żal.[/ramka]

[ramka][b]Kiedy podatnik ma prawo do obniżonej stawki[/b]

Zgodnie z art. 56 § 1a op w przypadku złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty i zapłaty w całości, w ciągu siedmiu dni od dnia złożenia korekty, zaległości podatkowej stosuje się obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 75 proc. stawki podstawowej.

Przepis ten został wprowadzony przez nowelizację z 2008 r., która nie zawierała dotyczących go przepisów przejściowych. Powstała na tym tle kontrowersja: czy w wypadku zaległości podatkowych powstałych przed 1 stycznia 2009 r., ale regulowanych przez podatników po tej dacie, obniżoną stawkę odsetek można zastosować do całego okresu odsetkowego, czy tylko od 1 stycznia 2009 r. do dnia zapłaty?