Opieszałość w wydawaniu decyzji może drogo kosztować

Skarga na bezczynność organu administracji jest szczególnym sposobem zaskarżania szeroko rozumianej działalności organu administracji. Sens tego środka quasi-odwoławczego wyraża się w umożliwieniu stronie postępowania administracji zaskarżenia sposobu procedowania organu w sprawie, polegającego na zaniechaniu jej załatwienia.

Jeżeli organ administracji się uchyla lub opóźnia w wydaniu rozstrzygnięcia (w formie decyzji bądź postanowienia) lub dopuszcza się zaniechania podjęcia aktu albo dokonania określonej czynności, w normalnym toku instancji nie przysługuje stronie możliwość zainicjowania postępowania kontrolnego. Skarga na bezczynność uzupełnia więc wachlarz środków, jakimi strona postępowania administracyjnego może żądać weryfikacji działalności organu.

[srodtytul]Najpierw zażalenie, potem skarga[/srodtytul]

Skarga została wprowadzona do systemu prawa polskiego ustawą „Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi” (p.p.s.a.). Właściwym dla rozpatrzenia skargi jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. Realizuje ona dwa cele. Z jednej strony służy zdyscyplinowaniu organu, który doprowadza do przewlekłości postępowania administracyjnego i nie dotrzymuje terminów rozpatrzenia sprawy, a z drugiej, gdy w ogóle nie podejmuje żadnej czynności, uważając, że nie istnieje obowiązek prawny zobowiązujący go do działania (milczenie).

Skargę na bezczynność wnosi się po wyczerpaniu środków zaskarżenia w administracyjnym toku instancji (a więc na etapie administracyjnym). Oznacza to, że przed jej wniesieniem strona postępowania (skarżący) jest zobowiązana do wniesienia zażalenia do organu wyższego stopnia na nieterminowe załatwienie sprawy w trybie art. 37[link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=133093] kodeksu postępowania administracyjnego [/link](k.p.a.).

Przekroczenie terminów lub niedopełnienie wymaganych formalności powoduje, że organ administracji jest w zwłoce. W takiej sytuacji strona jest uprawniona do wniesienia zażalenia. Może wnieść je również w sytuacji, gdy uznaje, że wyznaczenie nowego terminu załatwienia sprawy nie jest zasadne. Organ wyższego stopnia może uznać zażalenie za uzasadnione i wyznaczyć termin załatwienia sprawy albo też stwierdzić, że organ nie pozostaje w zwłoce. Wniesienie zażalenia z art. 37 §1 k.p.a. jest formalnym warunkiem zgłoszenia skargi na bezczynność organu administracji, a co za tym idzie, niewyczerpanie tego środka zaskarżenia powoduje jej odrzucenie, natomiast sposób rozpatrzenia zażalenia (pozytywny lub negatywny) nie ma znaczenia dla możliwości wystąpienia ze skargą.

[srodtytul]W każdym czasie[/srodtytul]

Mimo zakreślenia w art. 53 p.p.s.a. 30-dniowego terminu na wniesienie skargi, liczonego od doręczenia rozstrzygnięcia sprawy, skarga na bezczynność organu może być ze swej natury wniesiona w każdym czasie po wyczerpaniu administracyjnego toku instancji, jednakże nie później niż do czasu rozstrzygnięcia sprawy. Skargę na bezczynność organu wnosi się za pośrednictwem organu, któremu zarzuca się bezczynność, a który w terminie 30 dni przekazuje akta sprawy do sądu administracyjnego wraz z odpowiedzią na skargę. Aż do dnia rozpoczęcia rozprawy organ może uwzględnić skargę w całości, a tym samym przystąpić do podejmowania czynności zmierzających do rozstrzygnięcia sprawy, których to zaniechał. [srodtytul]Sąd nałoży grzywnę...[/srodtytul]

Zgodnie z art. 149 p.p.s.a., sąd, uwzględniając skargę na bezczynność organu, zobowiązuje go do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności, lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa albo skargę oddala. Zgodnie z art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego bezczynność była przedmiotem zaskarżenia. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność strona może wnieść skargę w tym przedmiocie, żądając wymierzenia temu organowi grzywny (art. 154 §1 p.p.s.a.), przy czym załatwienie sprawy niezgodnie z oceną prawną wyrażoną przez sąd administracyjny umożliwia jedynie zaskarżenie decyzji administracyjnej w zwykłym trybie.

Warunkiem skutecznego wniesienia skargi o wymierzenie grzywny, którego celem jest przymuszenie organu do działania, jest uprzednie pisemne wezwanie właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, a ponadto skarga ta wnoszona jest również za pośrednictwem organu administracji pozostającego w zwłoce. Istotnym jest, że wykonanie wyroku lub załatwienie sprawy po wniesieniu skargi o wymierzenie grzywny nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania lub oddalenia skargi (w przeciwieństwie do samej skargi na bezczynność, gdzie w przypadku rozstrzygnięcia sprawy, wydania żądanego aktu albo podjęcia stosownej czynności przez organ po wniesieniu skargi, a przed zamknięciem rozprawy, postępowanie powinno być umorzone).

Grzywnę wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Ponieważ grzywna nie ma charakteru świadczenia na rzecz skarżącego, a jest formą kary za ignorowanie wyroków sądów administracyjnych, osobie, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu, służy roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w kodeksie cywilnym.

[srodtytul]... a burmistrz zapłaci odszkodowanie[/srodtytul]

Odszkodowanie przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu, a jeżeli ten w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku nie wypłacił odszkodowania, uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego.

W przypadku gdy organ administracji w całości uzna skargę przed rozprawą, wydaje się, że możliwość wystąpienia z wnioskiem o wypłatę odszkodowania aktualizuje się już w tym momencie.

Wymierzenie grzywny, a co za tym idzie stwierdzenie niewykonania orzeczenia sądu ze skargi na bezczynność, nie jest warunkiem dochodzenia odszkodowania w trybie art. 417 w zw. z art. 4171 § 3 kodeksu cywilnego (k.c.). Występujący z powództwem cywilnym jest obowiązany na zasadach ogólnych udowodnić nie tylko bezprawność zaniechania wójta, ale i fakt poniesienia szkody (art. 361 §2 k.c.).

[i]Autor jest aplikantem adwokackim w Kancelarii Gide Loyrette Nouel[/i]

Podstawa prawna:

– [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=166935]ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU nr 153, poz. 1270 ze zm.) [/link]

[ramka][b]GPP uwaga [/b]

W przypadku gdy w I instancji organem, po stronie którego następuje bezczynność, jest samorządowe kolegium odwoławcze, przepisy nie przewidują możliwości wniesienia zażalenia (bowiem nie ma organu wyższego stopnia nad tymi organami). Nie można także skierować do tych organów wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, bowiem to właśnie jej nierozpatrzenie jest przedmiotem zaskarżenia. Skargę na ich bezczynność można wnieść zatem bezpośrednio do sądu administracyjnego za pośrednictwem samorządowego kolegium odwoławczego. Co więcej, nawet wobec braku środka zaskarżenia w administracyjnym toku instancji, wniesienie skargi nie jest uwarunkowane uprzednim wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 §3 i 4 p.p.s.a.), chyba że bezczynność wyraża się w niewydaniu aktu lub niepodjęciu czynności, o których mowa w art. 3 §2 pkt 4 p.p.s.a.[/ramka]

[ramka] [b]Gdy brak rozstrzygnięcia[/b]

Skarga na bezczynność organu przysługuje, jeżeli jest on zobowiązany do:

- wydania decyzji administracyjnej;

- postanowienia w postępowaniu administracyjnym, na które służy

zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienie

- rozstrzygające sprawę co do istoty;