Obywatela wolno inwigilować tylko legalnie

Przepisy o stosowaniu podsłuchów odbiegają od standardów konstytucyjnych – twierdzi rzecznik praw obywatelskich

Publikacja: 02.11.2009 06:45

Obywatela wolno inwigilować tylko legalnie

Foto: www.sxc.hu

Rzecznik wystąpił do premiera o podjęcie działań, które zmieniłyby ten stan.

Zgodnie z przepisami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2026690D6B39D3D2B64FF12158DDCD0C?id=75001]kodeksu postępowania karnego[/link] sąd na wniosek prokuratora może zarządzić podsłuch w celu wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenia popełnieniu nowego przestępstwa.

W razie zastosowania podsłuchu procesowego osoba inwigilowana ma zostać o tym powiadomiona nie później niż do prawomocnego zakończenia postępowania. Ma też prawo do zbadania zasadności oraz legalności zastosowania podsłuchu.

Tymczasem w stosunku do osób poddanych podsłuchowi pozaprocesowemu nie ma żadnego obowiązku informowania ich o tym. To ważne, bo uprawnienia do prowadzenia kontroli operacyjnej ma wiele służb: policja, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa, służby specjalne i kontrola skarbowa.

Taką kontrolę zarządza sąd, można ją stosować do określonych kategorii przestępstw, gdy inne środki okazały się nieskuteczne lub nieprzydatne. Przepisy określają jej dopuszczalny czas. Ale ma ona charakter niejawny, co oznacza, że po zakończeniu postępowania osoby inwigilowane nie są o tym informowane. Jeżeli nie ma podstaw do wszczęcia postępowania karnego, zgromadzone materiały powinny być niszczone.

Taki stan prawny nie może być akceptowany – uważa rzecznik. [b]Nie można nie dawać nawet szansy na sprawdzenie, czy zastosowany podsłuch był zasadny i zgodny z przepisami.[/b] Osoby poddane kontroli operacyjnej powinny być traktowane przez prawo jednakowo niezależnie od tego, czy ma ona charakter procesowy czy pozaprocesowy.

Zróżnicowane są też przepisy dotyczące niszczenia materiałów uzyskanych w wyniku kontroli operacyjnej, które nie zawierają dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego. Pięć ustaw przewiduje ich niezwłoczne zniszczenie po zakończeniu takiej kontroli. Z kolei w policji i w Żandarmerii Wojskowej są w dalszym ciągu przechowywane przez dwa miesiące. Nie ma też żadnej zewnętrznej kontroli, czy rzeczywiście zostały po tym terminie zniszczone. Nie może tego zarządzić prokurator; inicjatywa została tu pozostawiona przez ustawodawcę samym służbom.

Zdaniem rzecznika zniszczenie materiałów niezawierających dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego powinien zarządzać prokurator.

Janusz Kochanowski postuluje również wprowadzenie obowiązku podawania do wiadomości publicznej zbiorczych danych o liczbie zarządzanych kontroli operacyjnych. Obecnie zobowiązana do tego jest tylko policja, ale i ta powinność jest zredukowana do przedstawienia przez prokuratora generalnego Sejmowi i Senatowi corocznej informacji na ten temat. Inne ustawy nie nakładają nawet takiego obowiązku.

Wiadomo już jednak, że premier otrzymał w ostatnich dniach od ministra sprawiedliwości propozycję, ażeby corocznie podawać informacje statystyczne o liczbie podsłuchów stosowanych przez poszczególne służby.

Rzecznik wystąpił do premiera o podjęcie działań, które zmieniłyby ten stan.

Zgodnie z przepisami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2026690D6B39D3D2B64FF12158DDCD0C?id=75001]kodeksu postępowania karnego[/link] sąd na wniosek prokuratora może zarządzić podsłuch w celu wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenia popełnieniu nowego przestępstwa.

Pozostało 84% artykułu
Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów