Jedną z podstawowych zasad procedury cywilnej jest zasada dwuinstancyjności. Pozwala ona stronie niezadowolonej z orzeczenia sądu pierwszej instancji wnieść środek odwoławczy do sądu drugiej instancji. W przypadku postanowień sądu zasada ta nie ma charakteru absolutnego. Zasadą jest bowiem możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie, gdy jest to tzw. postępowania kończące sprawę (zamykające drogę do wydania orzeczenia sądu danej instancji rozstrzygającego istotę sprawy). Zaskarżalność pozostałych postanowień, niekończących postępowania, wymaga wyraźnego uregulowania w przepisach.
Istnieją jednak takie postanowienia, których zaskarżalność budziła wątpliwości oraz kontrowersje w orzecznictwie. Dotyczą one postanowień Sądu Okręgowego – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) oddalających lub uwzględniających zażalenie na – niezamieszczone w decyzji kończącej postępowanie – postanowienie prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozstrzygające o kosztach postępowania administracyjnego przed prezesem UOKiK.
Trudne do podważenia
Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w sprawach z zakresu ochrony konkurencji (koszty te są zazwyczaj bardzo wysokie, z uwagi na stopień skomplikowania spraw oraz konieczność korzystania ze specjalistycznych opinii biegłych i instytutów badawczych, i mogą wynosić nawet kilkaset tysięcy złotych) niekiedy znajduje się w postanowieniu prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a nie w decyzji kończącej całe postępowanie administracyjne. O ile wątpliwości nie budzi możliwość wniesienia od takiego postanowienia zażalenia do SOKiK, o tyle przepisy prawa nie regulują wprost podstawy prawnej zaskarżenia postanowienia SOKiK w tej sprawie do sądu apelacyjnego.
W konsekwencji ww. niejasności dochodziło w praktyce do sytuacji, w których sprawa główna (rozstrzygnięcie, czy doszło do naruszenia prawa konkurencji), której dotyczyła decyzja prezesa UOKiK, była rozpatrywana przez Sąd Apelacyjny na skutek apelacji od wyroku SOKiK, zaś sprawa o koszty postępowania przed prezesem UOKiK uprawomocniała się na etapie Sądu Okręgowego (SOKiK) z uwagi na wątpliwości co do możliwości zaskarżenia takiego postanowienia do SA. Prowadziło to do sytuacji, w której podmiot oskarżony o naruszenie prawa konkurencji wygrywał sprawę i był oczyszczany z zarzutów naruszenia prawa konkurencji przed SA, ale musiał ponosić koszty postępowania przed prezesem UOKiK z uwagi na wcześniejsze uprawomocnienie się postanowienia o kosztach postępowania i przyjmowany przez sądy pogląd o niemożliwości zaskarżenia takiego postanowienia do SA. Przeczyło to zasadzie, że koszty postępowania przed prezesem UOKiK ponosi strona przegrywająca postępowanie.
Wątpliwości dotyczące podstawy zaskarżenia postanowień SOKiK oddalających lub uwzględniających zażalenie na – niezamieszczone w decyzji kończącej postępowanie – postanowienie prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozstrzygające o kosztach postępowania administracyjnego przed prezesem UOKiK stanowiły przedmiot uchwały Sądu Najwyższego z 6 sierpnia 2015 r., III SCP 3/15.
