Proces cywilny ma być łatwiejszy

Nowelizację kodeksu postępowania cywilnego wywołała krytyka zaostrzonej przed kilku laty rygorystycznej procedury gospodarczej, która daje się we znaki nie tylko przedsiębiorcom, ale także adwokatom i radcom prawnym.

Zobacz projekt ustawy zmieniającej kodeks postępowania cywilnego (pdf, 312 KB) oraz uzasadnienie (pdf, 376 KB)

Odrębna procedura w sprawach gospodarczych ma być zniesiona, a spory gospodarcze będą rozstrzygane na takich samych zasadach jak między nieprzedsiębiorcami.

Zachowane zostaną jednak sądy (wydziały) gospodarcze, aby wykorzystać ich specjalizację.

Zniknie też tzw. prekluzja, czyli obowiązek przedstawienia (zwykle na początku procesu) wszystkich dowodów. Nad sprawnym przebiegiem procesu ma czuwać sędzia, który będzie mógł dyscyplinować strony, aby nie dochodziło do przewlekłości.

– Jestem przeciwny likwidacji procedury gospodarczej oraz prekluzji, która zmusza do szybkiego przedkładania dowodów. Z perspektywy gospodarki najważniejsze jest szybkie odzyskanie należności – wskazuje adwokat Wojciech Błaszczyk, doradca zarządu PKPP Lewiatan. – Obawiam się, że poluzowanie tych rygorów przedłuży procesy gospodarcze, a w dyscyplinowanie przez sędziów nie bardzo wierzę. Już teraz mogą to robić, a nie chcą lub nie potrafią z tego korzystać – dodaje.

12 mln spraw rocznie rozpatrują  polskie sądy

Co do likwidacji specjalnej procedury gospodarczej nie ma jednak zgody nawet wśród prawników związanych z przedsiębiorcami. Oficjalne stanowisko Lewiatana jest inne.

– Raczej pozytywnie oceniamy likwidację postępowania gospodarczego, które w praktyce uległo bardzo dużemu sformalizowaniu i w efekcie obróciło się przeciwko przedsiębiorcom – wyjaśnia Katarzyna Urbańska, dyrektor Departamentu Prawnego Lewiatana.

Zmiany obejmą nie tylko dotychczasowe sprawy gospodarcze, ale także zwykłe procesy prowadzone na podstawie k.p.c.

Jedną z takich zmian jest umożliwienie zaskarżenia orzeczenia II instancji przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania, co zwykle przedłuża proces.

78 proc. spraw to w pełni cywilne, gospodarcze, rodzinne, pracownicze i ubezpieczeniowe

Wprowadza się też kilka rodzajów zażaleń w tzw. sprawach wpadkowych w sądzie II instancji do innego składu tego sądu (tzw. zażalenie poziome), np. od skazania na grzywnę czy zarządzenia przymusowego sprowadzenia bądź aresztowania.

– Ktoś, kto wie, jak obecnie rozpoznawane są np. wnioski o wyłączenie sędziego w tym samym wydziale, wie, że z zażalenia poziomego nic nie będzie. To będzie czysta fikcja – nie kryje sceptycyzmu adwokat Andrzej Michałowski.

Istotne zmiany dotyczą egzekucji. Proponuje się podwyższenie grzywien nakładanych przez komorników za nieuzasadnioną odmowę wyjaśnień, nieudzielenie informacji przez pracodawcę, a także za przeszkadzanie komornikowi w wykonywaniu czynności. Projekt przewiduje też obowiązkowe ogłoszenie o publicznej licytacji nieruchomości w Internecie.

Jeśli chodzi o egzekucję niepieniężną, np. eksmisję, to wzorem krajów europejskich ma być stosowana swego rodzaju kara pieniężna na rzecz wierzyciela obok dotychczasowej grzywny na rzecz państwa.

Odebrane ma być komornikom uprawnienie (art. 801 k.p.c.) do żądania od dłużnika złożenia wyjaśnień co do stanu majątkowego

. Jak napisano w uzasadnieniu, komornik nie może przekształcać się w organ poszukujący majątku dłużnika. W tym zakresie powinna wystarczyć instytucja wyjawienia majątku.