Spektakl o rocznicy likwidacji Kościoła Katolickiego

Performans został pomyślany jako news, a i temat na news. Zwłaszcza w TVP.

Tylko dla dwóch procent społeczeństwa biskupi są jeszcze autorytetami. Takie wyniki badań, ogłoszone ostatnio, również składają się na scenariusz spektaklu „Radia Mariia” w Teatrze Powszechnym, wyreżyserowanym przez ukraińską reżyserkę Rozę Sarkisian.

Oczywiście można napisać, że trudno sobie wyobrazić by ten spektakl mógł powstać, gdyby nie to, że Kościół Katolicki uważany jest przez coraz większą część społeczeństwa za instytucję, która chroni osoby oskarżone o pedofilię, podające się za księży. Takie zaś oświadczenia, jak próba sugerowania że dwunastoletnia ofiara pedofilii mogła czerpać satysfakcję seksualną z kontaktu fizycznego z oskarżanym księdzem, trzeba traktować jak freudowski błąd: ujawnia że nawet dla biskupów Kościół jest instytucją, w której chronią się pedofile i to jest normalne.

Czytaj więcej

Literatura

„Maria Callas to ja”. Największa operowa gwiazda stała się bohaterką powieści graficznej

Najsłynniejsza Greczynka, największa operowa gwiazda i zarazem jedna z pierwszych celebrytek doczekała się obrazkowej biografii.

Ale ogromna jest też grupa poirytowana związkami Kościoła z władzą, a także korzystaniem z przywilejowych ekonomicznych, co sprawia – takie określenie pada w spektaklu, że jest najsilniejszym podmiotem gospodarczym w Polsce. Często nieopodatkowaną maszyną do robienia pieniędzy.

Kiedyś Joanna Szczepkowska, skądinąd aktorka Powszechnego, ogłosiła koniec komunizmu. Teraz kolejne pokolenie artystów ogłasza koniec Kościoła Katolickiego?

Śmietnik historii

Spektakl rozpoczyna Oksana Czerkaszyna, mając na scenie zgromadzone dewocjonalia, w tym mały krzyż na podstawce i zawieszoną na linie, głową do dołu, figurę Chrystusa (scenografia i kostiumy Kornelia Dzikowska). Może przypominać kadr ze zniszczonego kościoła w „Popiele i diamencie” Andrzeja Wajdy, ale wtedy rzeźba była symbolem wojennego podeptania wartości przez nazistów.

Tymczasem w spektaklu Powszechnego figura jest religijnym symbolem, sprowadzonym do roli zasłony dymnej praktyk Kościoła z chrześcijaństwem nie mających nic wspólnego: Kościoła który wielokrotnie zniszczył dziedzictwo Chrystusa.

Czytaj więcej

Kultura

Na zesłaniu. Nowe polskie muzea

„Przestrzeń pamięci” to serial dokumentalny przedstawiający nowe muzea w Polsce. Premiery w kolejne niedziele w TVP Historia.

Czerkaszyna zaczyna spektakl od wyliczenia artystów, których dzieła uznawano za antykatolickie, których za ich prace sekowano, pozbawiono dotacji, cenzurowano, doprowadzając czasami do wyjazdu z kraju. Wśród wymienionych jest Zbigniew Libera, Katarzyna Kozyra i Dorota Nieznalska. Ale też aktorki Powszechnego, grające w pamiętnej „Klątwie” Frljicia z szeroko dyskutowaną sceną fellatio figury Jana Pawła II. Dla jednych sygnalizowała pytania o współodpowiedzialność papieża w tuszowaniu przestępstw seksualnych, dla innych stała się najbardziej obrazoburczą sceną w polskim teatrze.

Pierwszą część spektaklu kończy scena wywożenia dewocjonaliów, które trafiają do aluminiowych śmietników, m.in. z nalepką makulatura katolicka. Do śmietnika trafia też wspomniana figura Chrystusa…

Michnik, Kościół, dialog?

W scenariuszu są to wydarzenia, które rozgrywają się w naszym czasie bieżącym, czyli w roku 2022. Reszta jest związana z obchodzonym w 2037 r. przez Radio Mariia jubileuszem 15-lecia likwidacji Kościoła Katolickiego. Na scenie pojawiają się stoły z oprzyrządowaniem i mikrofonami charakterystycznymi dla studiów radiowych, zaś prowadzący – Oksana Czerkaszyna i Oskar Stoczyński - w entuzjastycznych humorach przypominają wydarzenia w 2022 r. Także poprzez filmową sondę (wideo Adam Zduńczyk).

Dwie postaci zwracają uwagę. Chłopak-katolik z Mysłowic, który przypomina, że na początku było ciężko. Jednak jeszcze trudniejsze było do zniesienia bogactwo Kościoła na tle pauperyzacji społeczeństwa. Tę ostatecznie pozwoliła zlikwidować nacjonalizacja majątku kościelnego. W ten sposób rozwiązano również problemy mieszkaniowe. Jednocześnie okazało się, że nie trzeba się modlić w kościołach, bo można domach.

Jedną z uczestniczek sondy gra dramaturżka spektaklu Joanna Wichowska. To przedstawicielka starszej lewicy, której trochę jest żal przeszłości, dlatego zapowiada, że uczci rocznicę lekturą książki Adama Michnika „Kościół, lewica, dialog”. Kiedyś książka usankcjonowała w środowisku antypeerelowskiej lewicy współpracę z Kościołem otwartym. Dziś zaś robi wrażenie… naiwnej?

Czytaj więcej

Literatura

Don Juan tłumaczy Moliera

– Melodię przekładanych na polski słów i zdań sprawdzałem na samym sobie – mówi aktor Jerzy Radziwiłowicz.

Jednym z wydarzeń, jakie przesądziło o likwidacji Kościoła był mecz między jego reprezentacją a drużyną Polski laickiej, rozegrany na stadionie, który kiedyś nosił nazwę Narodowego, a w 2037 r. służy do zbiorowego odtraumatyzowania Polaków po zdarzeniach związanych z Kościołem.

Mecz toczy się na dwie mini bramki. Grająca drużynę Polski laickiej Oksana Czerkaszyna po celnych strzałach wykonuje triumfalne gesty gwiazd futbolu, m.in. Ronaldo, zaś Oskar Stoczyński jako kostium ma pluszową kapliczkę z krzyżem sprężynującym ponad głową.

Czerkaszyna i Stoczyński grają również uczestników testów, badających RTS (religious trauma syndrome), zaś aktor reprezentuje tę część społeczeństwa, które można określić: „czegoś nam jednak żal”.

Złoto, ale skromne

Kolejną częścią spektaklu jest radiowa rozmowa z Elżbietą Korolczuk, socjolożką. Analizując z perspektywy 2037 r. wydarzenia z przed 15 lat, stwierdza zaskakującą łatwość, z jaką przeprowadzono likwidację Kościoła, ponieważ spotkała się aklamacją. Wśród powodów jest oczywiście kłujące w oczy bogactwo Kościoła („złoto, ale skromne”).

W ironicznej formie podany jest wątek postępowych katolików, którzy domagali się moralnego oczyszczenia Kościoła. Zostają przedstawieni jako hamujący proces likwidacji. Z lewicowej perspektywy spektaklu jest to parodia analogii wobec tych, którzy uważali, że komunizm można reformować. Nie dało się. Z Kościołem jest podobnie?

Finał z pewnością stanie się przedmiotem różnych cytowań. Na scenie oglądamy sekwencję serwisu informacyjnego. Prezenterzy zawiadamiają o ucieczce księży, hierarchów, a także ludzi mediów „oskarżonych o przestępstwa”: ich nie dało się pochwycić i zbiegli do Rosji.

Na ekranie z oczami zasłoniętymi czarnym paskiem pokazani są m. im. arcybiskup krakowski Marek Jędraszewski oraz szef Radia Maryja - Tadeusz Rydzyk. Wśród poszukiwanych są także Rafał Z., pseudonim „Endek” i Jacek K., pseudonim „Brat”. Można powiedzieć, że to gotowy materiał dla „Wiadomości”, ostrzegających swoich widzów przed tym, co się może stać, gdy PiS straci władzę. A przecież ośmiesza również nagonki organizowane przez TVP.