Godziny do niepodległości Kosowa

Jesteśmy bardzo szczęśliwi. Odliczamy godziny do niepodległości – mówi „Rz” kosowska dziennikarka Jeta Xharra, dyrektorka Bałkańskiej Sieci Dziennikarstwa Śledczego. W piątek kosowski parlament przytłaczającą większością głosów przyjął rezolucję, która w ciągu 24 godzin umożliwi uchwalenie ustaw wdrażających decyzję o suwerenności.

Na ulicach Prisztiny pojawiły się plakaty z wielkim czerwonym sercem wzywające do zachowania spokoju podczas świętowania niezależności: „Radujcie się z godnością”, „Na dobry początek”, „Kosowo wita przyszłość”. Na innych plakatach ozdobionych flagami USA i Unii Europejskiej widnieją podziękowania dla „wszystkich państw, które przyczyniają się i wspierają niepodległość Kosowa”.

– Nareszcie zaczniemy się rozwijać. Przyjadą inwestorzy – mówi Xharra. – Będziemy mieć swoich reprezentantów na zawodach sportowych i podczas wydarzeń kulturalnych, a nawet linie telefoniczne: dziś musimy korzystać z sieci komórkowej operatora z Monako – cieszy się.Skrajnie odmienne nastroje panują wśród Serbów. Dla nich utrata Kosowa, nad którym od dziewięciu lat faktycznie i tak nie mają kontroli, będzie najbardziej traumatyczną chwilą od bombardowań NATO w 1999 roku. Zaprzysiężony w piątek na kolejną kadencję prezydent Boris Tadić zapowiedział, że nigdy nie zaprzestanie walki o „serbskie Kosowo”. Nie będzie to jednak walka zbrojna.

– Użyjemy wszelkich dyplomatycznych, politycznych i gospodarczych środków, by zablokować i odwrócić ten bezpośredni i nieprowokowany niczym atak na naszą suwerenność – oświadczył szef serbskiej dyplomacji Vuk Jeremić na specjalnym posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa ONZ. Coraz bardziej realny wydaje się podział Kosowa, który znów może pociągnąć za sobą zbrojny konflikt. W piątek zgromadzenie miast i gmin serbskich obradujące w Kosovskiej Mitrovicy postanowiło, że 11 maja przeprowadzi wybory lokalne i regionalne do serbskiego parlamentu Kosowa, lojalnego wobec Belgradu. 120 tysięcy Serbów żyjących w prowincji nie przekonują zapewnienia Hashima Thaciego, że każdy mieszkaniec nowo niepodległego kraju będzie mógł się czuć w nim bezpiecznie.

Rano w Dzienniku Urzędowym UE została opublikowana decyzja w sprawie wysłania do Kosowa misji Unii Europejskiej, złożonej z 1800-1900 policjantów, prawników, sędziów i celników.

– Nastroje są bardzo nerwowe. W całej Serbii i na północy Kosowa planowane są masowe manifestacje przeciw złamaniu prawa międzynarodowego – mówi „Rz” Srdjan Vezmar, serbski student, dyrektor programu Dialog Młodych. Gniew protestujących na pewno skieruje się nie tylko przeciw kosowskim Albańczykom, ale i UE; większość państw Wspólnoty zapowiada, że uzna decyzję Prisztiny. Niektórzy ambasadorowie z państw Unii opuszczają Belgrad i udają się do swoich stolic „na konsultacje”.

Ich obawy nie są bezpodstawne: w nocy z czwartku na piątek w pobliżu przedstawicielstwa UE w Kosovskiej Mitrovicy eksplodował ładunek wybuchowy. Nikt nie został ranny, ale przewodnicząca Unii Europejskiej Słowenia uznała incydent za „bardzo poważny”.

W Belgradzie panuje przekonanie, że mając poparcie Zachodu, a szczególnie Stanów Zjednoczonych, Albańczycy nawet nie zawracali sobie głowy negocjacjami i szukaniem kompromisu. Przekonali świat, że ich sytuacja jest wyjątkowa, bo czystki etniczne za rządów Slobodana Miloszevicia sprawiły, że Belgrad nigdy nie będzie mógł sprawować władzy nad tą prowincją.

Serbscy nacjonaliści i organizacje prawosławne protestowali przeciwko popieraniu przez Zachód niepodległości Kosowa przed ambasadą Słowenii w Belgradzie. Trzymali flagi Serbii i skandowali: "Kosowo sercem Serbii". W manifestacji udział wzięło kilka tysięcy ludzi. Słowenia przewodniczy w tym półroczu Unii Europejskiej.

Tymczasem Serbia i wspierająca ją Rosja ostrzegają, że w ślad za Kosowem pójdą separatyści w innych krajach. Władze Bośni i Hercegowiny już postawiły policję w stan gotowości.

- Jednostronne ogłoszenie niepodległości, zapowiedziane przez kosowskich Albańczyków, będzie wyraźnym przesłaniem dla Serbów i Chorwatów w Bośni, że również oni mają uzasadnione prawo do proklamowania niepodległości swych terytoriów - uważa jeden z czołowych przywódców Serbów bośniackich Nebojsza Radmanović.

Dał on jasno do zrozumienia, że następstwem ogłoszenia niepodległości Kosowa może być rozpad Bośni i Hercegowiny, złożonej z Republiki Serbskiej i Federacji Muzułmańsko-Chorwackiej, połączonych wspólnymi instytucjami z kolegialnym trzyosobowym Prezydium na czele.

Zdaniem Radmanovicia nowy status Kosowa "doprowadzi na zachodnich Bałkanach do destabilizacji o trudnych do przewidzenia następstwach".

Liczne pozarządowe organizacje Serbów bośniackich już obecnie domagają się od liderów Republiki Serbskiej proklamowania jej niepodległości.

- Decyzja Unii Europejskiej o wysłaniu misji policyjno-prawniczej do Kosowa jest "zawstydzająca", ponieważ UE uznaje tym samym jednostronną proklamację niepodległości tej serbskiej prowincji - powiedział serbski minister ds. Kosowa Slobodan Samardżić.

- W pospiesznym trybie i w atmosferze tajemniczości UE podjęła decyzję, która jest "akceptacją secesji jako formy rozwiązywania problemu mniejszości" etnicznych - mówił Samardżić w wywiadzie dla serbskiej agencji Tanjug.

Zdaniem ministra Unia Europejska zaprezentowała się jako "niezbyt solidna organizacja międzynarodowa, skłonna do łamania nie tylko prawa międzynarodowego, lecz również swych własnych praw, i podatna na podporządkowywanie się interesom polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych".

- Dlatego też Serbia będzie musiała w najbliższej przyszłości zrewidować swe stosunki z UE i jej krajami członkowskimi, które uznałyby niepodległość Kosowa - zapowiedział Samardżić.

Serbski Kościół prawosławny zaapelował do Serbów mieszkających w Kosowie, aby po proklamowaniu niepodległości przez kosowskich Albańczyków zachowali spokój i pozostali na swojej ziemi.

- "Zachowajcie spokój i pozostańcie na świętej ziemi kosowskiej, gdzie są nasze korzenie - wezwał biskup Artemije, zwracając się do Serbów, którzy wytrwali w północnym Kosowie, głównie w podzielonym na części albańską i serbską mieście Kosovska Mitrovica.

Biskup pojawił się w towarzystwie następcy tronu serbskiego, księcia Aleksandra, i przemawiał do wiernych zgromadzonych w cerkwi Św. Dymitra w Kosovskiej Mitrovicy.

- Najważniejsze jest teraz, abyście tu pozostali z wysoko podniesionymi głowami i zachowali spokój - powiedział książę Aleksander Karadjordjević. - Rozsądek, spokój i sprawiedliwość oparta na prawie są jedyną bronią, której nigdy nam nie odbiorą - dodał.

1990

Nowe władze Serbii, na których czele staje Slobodan Miloszević, likwidują autonomię Kosowa. Albańczycy pozbawieni zostają możliwości pracy w sektorze publicznym, zlikwidowano odrębny program nauczania, większość szkół i mediów z językiem wykładowym albańskim.

wrzesień 1991

Po secesji Słowenii, Macedoniii Chorwacji kosowscy Albańczycy ogłaszają niepodległość (nieuznaną przez wspólnotę międzynarodową) i tworzą równoległe instytucje państwowe.

lipiec 1992

W nieuznanych przez wspólnotę międzynarodową wyborach Ibrahim Rugova uzyskuje poparcie 99 proc.głosujących i zostaje wybrany na prezydenta „Republiki Kosowa”.

grudzień 1997

Działająca metodami partyzanckimi Wyzwoleńcza Armia Kosowa (UCK) zajmuje kilka wiosek. Ofensywa serbskich sił bezpieczeństwa w lutym 1998 roku doprowadza do wybuchu walk na dużą skalę. Grupa kontaktowa(Francja, Niemcy, Rosja, Wielka Brytania, Włochy, USA) rozpoczyna negocjacje między Serbią a kosowskimi Albańczykami.

luty– marzec 1999

Podczas konferencji międzynarodowej w Rambouillet wypracowano koncepcję protektoratu międzynarodowego w Kosowie. Koncepcja ta zostaje jednak odrzucona przez Belgrad.