Sprawa Edwarda Snowdena. Sojusznicy wściekli na USA

Tomasz Deptuła z Nowego Jorku

Edward Snowden sprowadza na swoją ojczyznę kolejne kłopoty, ujawniając coraz to nowe tajemnice amerykańskiego wywiadu pochodzące z National Security Agency – powiedział John Kerry. Te ostatnie dotyczące podsłuchiwania placówek Unii Europejskiej oraz krajów członkowskich wywołały reakcję na najwyższych europejskich szczeblach.

Wykryć tarcia

Niemiecki „Der Spiegel” opublikował listę 38 misji i ambasad, które NSA zdefiniowała jako „cele”. Znalazły się na niej placówki Francji, Włoch i Grecji, a także innych sojuszników USA – Japonii, Korei Południowej i Turcji. Operacje podsłuchowe prowadzono w Waszyngtonie, w misjach przy ONZ w Nowym Jorku oraz w samej Brukseli. W tym ostatnim mieście podsłuchy umieszczono m.in. w budynku, w którym mieści się zarówno Rada Europejska, jak i Rada Ministrów UE.

Według dokumentów ujawnionych przez Snowdena podsłuchiwano także biuro UE w Waszyngtonie, a jedno z centrów monitorowania miało się znajdować w Niemczech. Amerykański wywiad miał się przede wszystkim skupiać na wyłapywaniu wewnętrznych tarć i różnic interesów poszczególnych państw członkowskich. Co ciekawe, placówki brytyjskie i kanadyjskie znalazły się w grupie państw wyłączonych z operacji.

„Der Spiegel” powołał się m.in. na ściśle tajny dokument NSA z września 2010 r., który został częściowo udostępniony dziennikarzom przez Snowdena. Rewelacje te potwierdził także brytyjski „Guardian”. Do podsłuchów wykorzystano gamę najnowocześniejszych rozwiązań elektronicznych – od penetracji sieci komputerowych i pluskiew umieszczonych w faksach i innych urządzeniach telekomunikacyjnych po skomplikowany system anten transmisyjnych. Dzięki temu wywiad USA mógł nie tylko kontrolować biurowe konwersacje i rozmowy telefoniczne, ale także uzyskiwał dostęp do dokumentów i poczty elektronicznej.

Jeszcze w czasie wymiany dyplomatycznych oświadczeń rozpoczęto intensywne poszukiwania urządzeń podsłuchowych, w większości wymienionych w dokumentach placówek. Sprawdzenie budynków zarządziła także Komisja Europejska.

Zagrożona strefa

Rewelacje wywołały prawdziwy szok na Starym Kontynencie. Zaprotestowała m.in. kanclerz Niemiec Angela Merkel, która chce na ten temat rozmawiać z samym prezydentem Barackiem Obamą, a jej rzecznik określił praktyki Waszyngtonu jako „niemożliwe do zaakceptowania”. Jej śladem poszło kilku znaczących polityków z innych krajów.

– Znamy wystarczająco dużo faktów, aby zażądać wyjaśnień – powiedział dziennikarzom prezydent Francji François Hollande. Zażądał też natychmiastowego zaprzestania operacji podsłuchowych. Inne kraje zapowiedziały z kolei wezwanie ambasadorów USA i zażądanie od nich wyjaśnień.

Komisarz sprawiedliwości UE Viviane Reding ostrzegła, że jeśli fakty się potwierdzą, zagrożone będą negocjacje między UE a USA o utworzeniu strefy wolnego handlu. – Partnerzy nie szpiegują się wzajemnie. Nie możemy negocjować utworzenia transatlantyckiego rynku, jeśli będziemy żywić nawet najmniejsze podejrzenia, że nasi partnerzy mogą prowadzić działania szpiegowskie w biurach naszych negocjatorów. Władze amerykańskie powinny szybko wyeliminować jakiekolwiek wątpliwości w tej sprawie – mówiła Reding.

Dwa największe organizmy gospodarcze na świecie znajdują się u progu bardzo trudnych rozmów, które mogą doprowadzić do utworzenia największej strefy handlowej na planecie. Negocjacje mają się rozpocząć w sierpniu.

Inni też to robią?

Do wymiany zdań na temat podsłuchów doszło także w Brunei, gdzie podczas konferencji poświęconej kwestiom bezpieczeństwa grupy ASEAN doszło do rozmowy między sekretarzem stanu Johnem Kerrym a szefową europejskiej dyplomacji Catherine Ashton. Już dzień wcześniej w wydanym oświadczeniu Ashton zażądała „pilnej weryfikacji i ustalenia faktów” stojących za rewelacjami mediów.