Węgierscy bezdomni do aresztu

Jeśli parlament przegłosuje tę ustawę, zaproponowaną przez konserwatywny rząd, może ona wejść w życie już w pierwszym tygodniu października.

Szacuje się, że na Węgrzech mieszka od 30 do 35 tysięcy bezdomnych, w tym wiele kobiet, dzieci i osób niepełnosprawnych.

Węgierskie władze już wcześniej wprowadziły podobne przepisy. W 2011 roku obowiązujący w Budapeszcie  zakaz "życia w przestrzeni publicznej" został rozprzestrzeniony na cały kraj. "Przestępca" mógł zostać ukarany grzywną w wysokości do 650  dolarów lub nawet więzieniem. W listopadzie ubiegłego roku Sąd Najwyższy uchylił jednak ten przepis twierdząc, że jest to sprzeczne z zagwarantowanym konstytucją poszanowaniem ludzkiej godności.

Rząd zmienił więc konstytucję. W lutym tego roku zatwierdzono przepis, według którego gminy mają prawo uznać, że przebywanie bezdomnych w "przestrzeni publicznej jest nielegalne, ponieważ może zagrażać porządkowi publicznemu, bezpieczeństwu i wartościom kulturowym".

Zmiana ta spowodowała, że sędzia nie może już stwierdzić, że zakazanie bezdomnemu życia na ulicy jest sprzeczne z konstytucją.

Przepis wzbudził powszechne potępienie. Parlament Unii Europejskiej skrytykował tę reformę i zalecił, by Węgry promowały podstawowe prawa obywatela, a nie kryminalizowały bezdomnych.

Specjalny sprawozdawca ONZ ds. skrajnego ubóstwa Magdalena Sepulveda stwierdziła, że choć trudno jest na razie komentować węgierskie plany wobec bezdomnych, to zakazy spania na ulicy powstają zwykle z powodu negatywnych stereotypów na temat ludzi żyjących w ubóstwie. Jej zdaniem takie przepisy ignorują podstawę problemu, czyli przyczyny bezdomności.

- Zmuszenie ludzi, by zamieszkali w schroniskach, jest szalony - powiedziała Sepulveda.

Węgry nie są jedynym krajem, który wprowadza restrykcyjne przepisy wobec bezdomnych. W Stanach Zjednoczonych niektóre samorządy zakazały żebrania i rozbijania w miastach nielegalnych obozów. Węgry jednak poszły dalej - przepis zakazujący życia na ulicach może zostać wpisany do ustawy głównej, czyli konstytucji.

Co więcej, zakazywanie bezdomnym życia na ulicach jest sprzeczne z międzynarodowymi prawami człowieka, niezależnymi od tego, co mówi konstytucja danego państwa.

Rita Bence, która na Węgrzech zajmuje się problemami bezdomnych w ramach Unii Swobód Obywatelskich mówi, że w przypadku przyjęcia przez parlament tej ustawy,  organizacja rozważa skierowanie przeciwko rządowi pozwu do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, ponieważ prawo nią wprowadzone będzie niezgodne z konwencjami, które Węgry podpisały . Jej zdaniem uparte trwanie rządu przy tak restrykcyjnych prawach mimo międzynarodowej krytyki jest bardzo niepokojące.

Węgierski rząd broni się jednak twierdząc, że reforma konstytucji wprowadzi do powstania takiej podstawy prawnej, która włączy samorządy do rozwiązywania problemu bezdomności w celu zapewnienia porządku w miejscach publicznych oraz zwiększenia bezpieczeństwa publicznego.

Według planowanych przepisów policja ma najpierw namawiać bezdomnych do opuszczenia miejsc w przestrzeni publicznej, natomiast grzywna może być zamieniona na prace na rzecz miejscowej społeczności.

Tymczasem ONZ twierdzi, że tylko w Budapeszcie mieszka około 8 tysięcy bezdomnych, natomiast miejsc w schroniskach jest zaledwie 5,5 tysiąca. Pracownicy schronisk twierdzą, że w niewielkim pokoju śpi po 14 osób, a jeśli w nich brakuje miejsc, zastawione łóżkami są cale korytarze.

Według nich planowana ustawa będzie nieskuteczna w ograniczaniu zjawiska bezdomności. Bezdomni będą się ukrywać przed urzędnikami, ale po kontrolach znów wrócą na ulice.

- Bezdomność rzadko jest spowodowana wolnym wyborem. Nie zlikwiduje się tego zjawiska poprzez karanie tych ludzi - podkreślają pracownicy instytucji społecznych.

W listopadzie 2011 w Budapeszcie wprowadzono zakaz nocowania bezdomnych na ulicach