Na kresach Ukrainy narasta chaos

Do wznowienia operacji antyterrorystycznej na wschodzie Ukrainy wezwał wczoraj wieczorem p.o. prezydenta Ołeksandr Turczynow. Zdecydował się na to na wieść o znalezieniu w okolicach kontrolowanego przez prorosyjskich separatystów Słowiańska zwłok lokalnego polityka jego partii – Batkiwszczyny. Wołodymyr Rybak miał być przed śmiercią torturowany.

Radykalizacja

Mieszkańcy Kramatorska, miasteczka w obwodzie donieckim, które prawie całkowicie opanowane przez prorosyjskich separatystów stało się centrum ich ruchu, opowiadają o nocnych strzelaninach pomiędzy grupami bojówkarzy. Nie wiadomo jednak, kto z kim i o co walczy. Mieszkańcom kończą się pieniądze, nie działają bowiem banki i bankomaty. Do miasta nie dociera również większość zaopatrzenia.

Separatyści coraz bardziej radykalizują swoje działania i żądania. Porwali na przykład dowódcę milicji w Kramatorsku i w zamian domagają się wydania im broni wszystkich milicjantów.

Podobnie sytuacja wygląda w kilku innych miastach w pobliżu Doniecka, które częściowo udało się opanować separatystom. Jedyne, co z kolei udało się władzom, to odzyskanie kontroli nad wieżą telewizyjną w Kramatorsku. Jednak separatyści szybko odrobili stratę i zajęli stację nadawczą w pobliskim Słowiańsku. Wyłączyli od razu telewizje ukraińskie, ale w przeciwieństwie do poprzednich takich incydentów nie włączyli rosyjskich, lecz próbują nadawać własny program.

„Tu, ze Słowiańska, zadajemy potężny koncepcyjny cios w biblijny matriks i syjonistyczne nadawanie służące praniu mózgów" – z pierwszego komunikatu trzech mężczyzn stojących na tle logo Ludowego Ruchu Wyzwoleńczego na pewno wynika tylko jedno: wśród separatystów silne są nastroje antysemickie. Wcześniej już, 15 kwietnia, trzech prorosyjskich bojówkarzy w maskach przyszło do donieckiej synagogi i rozdawało wiernym ulotki żądające zarejestrowania się Żydów w miejscowych „oddziałach samoobrony" rosyjskiej i zapłacenia przez każdego 50 dolarów. W Poniedziałek Wielkanocny „nieznani sprawcy" zbezcześcili pomnik ofiar Holokaustu stojący w Sewastopolu.

Ludowe republiki

– Bez wątpienia mamy w południowo-wschodnich regionach Ukrainy do czynienia z antysemitami – mówi „Rz" ekspert kijowskiego Centrum Razumkowa Wiktor Zamiatin. – To są marginalne grupy i jeśli w końcu uda nam się odciąć je od wsparcia logistycznego i finansowego, które dostają od Rosji, to szybko wrócą do swych normalnych rozmiarów: planktonu.

Zamiatin podkreśla, że w tamtejszych społecznościach panują chaos i niepewność. – Próbują znaleźć dla siebie jakieś formuły współżycia z resztą Ukrainy i Kijowa ze sobą. W tym wszystkim nie widać jednak żadnej logiki, dominują emocje – dodaje.

Różne grupy prorosyjskie ogłosiły już istnienie co najmniej pięciu „republik ludowych": charkowskiej, ługańskiej, donieckiej, „noworosyjskiej" (w Odessie), a nawet „karpatoruskiej" (w obwodzie zakarpackim). Trudno się zorientować, jakie siły sobą reprezentują. W Ługańsku na przykład w poniedziałek kilkusetosobowy mityng wybrał „ludowego gubernatora" Walerija Bołotowa. Ale kilka dni wcześniej inny wiec wybrał tam „ludowego prezydenta", niejakiego Wizira.

Na placu Lenina w Charkowie również wybrano „ludowego gubernatora", który natychmiast został wyśmiany przez byłego gubernatora obwodu i czołowego prorosyjskiego kandydata w wyborach prezydenckich Michaiła Dobkina. – To jakieś błazeńskie nieporozumienie – powiedział.

W Odessie takie wybory odbyły się pod egidą Związku Obywateli Prawosławnych. Wygrał je Władimir Kaurow, który kilka tygodni temu uciekł do Moskwy, ścigany ukraińskim listem gończym za działalność separatystyczną.

Postępującemu rozdrobnieniu i radykalizacji grup prorosyjskich towarzyszy konsolidacja proukraińskich społeczności regionu. Po pierwszym szoku zaczęła się już fala prokijowskich manifestacji, nawet w takich miastach jak Kramatorsk czy Donieck. W samym Doniecku sąsiedzi przyszli we wtorek bronić jednego z biznesmenów, któremu „samoobrona" kazała zdjąć ukraińską flagę z siedziby firmy.