Dyplomatyczne tańce w Mińsku

Czterech prezydentów i trzech unijnych komisarzy spotkało się w białoruskiej stolicy, by przywrócić pokój na Ukrainie. Jednak rynki walutowe Kijowa i Moskwy nie uwierzyły w koniec wojny: hrywna zaczęła padać w przewidywaniu dalszych działań wojennych, a rubel zaczął się umacniać. Eksperci też wątpili w możliwość osiągnięcia jakiegoś porozumienia.

– Kolosalnego przełomu nie należy oczekiwać – zastrzegł od razu gospodarz spotkania, prezydent Aleksander Łukaszenko w rozmowie z Catherine Ashton.

Propozycje ?Poroszenki

Formalnie w Mińsku spotkali się przywódcy związku celnego (Rosja, Białoruś, Kazachstan) z prezydentem Ukrainy i wysokim przedstawicielem Unii ds. zagranicznych Catherine Ashton oraz dwoma komisarzami: ds. handlu zagranicznego i energii. Faktycznie wszyscy oczekiwali, że w czasie rozmów prezydenci Ukrainy i Rosji ustalą warunki zakończenia działań wojennych w południowo-wschodnich rejonach Ukrainy.

– Popieram integralność terytorialną Ukrainy – rozpoczęła spotkanie Ashton, nie pozostawiając miejsca na dywagacje o podziale, czyli „federalizacji" Ukrainy. Ale najważniejszy rozmówca, rosyjski prezydent Władimir Putin, oświadczył, że „kryzys nie może zostać rozwiązany bez przystąpienia (przez władze w Kijowie) do dialogu ze wschodnimi rejonami Ukrainy".

Dzień przed spotkaniem prezydent Poroszenko rozwiązał parlament, wyznaczając przedterminowe wybory. Częścią jego planu, przedstawianego już wcześniej, było wyłonienie w tych wyborach reprezentantów ogarniętej wojną wschodniej części kraju. Tego jednak chcą uniknąć zarówno separatyści, jak i ich moskiewski sponsor – bez broni, na arenie politycznej są niewiele znaczącą siłą.

W Mińsku ukraiński przywódca przedstawił zaś swoje propozycje zakończenia konfliktu: efektywna kontrola graniczna i swoboda poruszania się po terenie dla obserwatorów OBWE, wstrzymanie dostaw broni dla separatystów, uwolnienie jeńców.

Ile za pokój

– Na tym spotkaniu waży się los świata i Europy – powiedział i wezwał pozostałych uczestników do poparcia jego planu. Zakończenie mogłoby wydawać się nieco pompatyczne, na razie bowiem wojna obejmuje jedynie niewielką część terytorium Ukrainy. Ale najstarszy i najbardziej doświadczony z mińskich gości, prezydent Kazachstanu Nursułtan Nazarbajew, podczas wcześniejszego spotkania z Poroszenką powiedział: – Jeśli rozlew krwi będzie wciąż trwał, to może się zamienić w globalną konfrontację.

W odpowiedzi Putin rozpoczął długi monolog o szkodach gospodarczych, jakie poniesie związek celny, a przede wszystkim Rosja, z powodu podpisania przez Ukrainę umowy stowarzyszeniowej z Unią. Ale przed rozpoczęciem plenarnego spotkania, podczas rozmowy z Catherine Ashton Poroszenko zapewnił ją, że ukraiński parlament (mimo że już skazany na polityczny niebyt) jeszcze we wrześniu umowę ratyfikuje. Putin oszacował straty z powodu reeksportu do Rosji europejskich towarów przez Ukrainę na ponad 2 mld euro rocznie. – Rosja nie pozostanie bierna, będziemy zmuszeni – chciałbym to podkreślić – będziemy zmuszeni podjąć zdecydowane działania chroniące nasz rynek – mówił. Dodał od razu, że rosyjskie kroki przyniosą również straty Białorusi i Kazachstanowi. – Nam nie przeszkadza stowarzyszenie Ukrainy z Unią – przerwał mu Nazarbajew.

– Ukraina nie zamierza handlować swoją niepodległością i integralnością – odpowiedział z kolei Poroszenko.

„Putin usiłuje nie zauważyć słonia (wojny na Ukrainie) i peroruje o handlu, ledwie wspominając konflikt" – zauważyła korespondentka AP.

Gospodarz, czyli Aleksander Łukaszenko, na wszelki wypadek się nie odzywał. Putin bowiem oskarżył publicznie Białoruś o przemyt do Rosji europejskich towarów objętych rosyjskimi sankcjami. Być może na nastrój rosyjskiego prezydenta miała wpływ białoruska niezręczność dyplomatyczna: Putin był jedynym przywódcą, którego nie przywitano na lotnisku chlebem i solą.