Polska wyciąga rękę do Białorusi

W piątek po południu w Wiskulach w Puszczy Białowieskiej – miejscu historycznym, bo tu doszło do podpisania układu o rozwiązaniu ZSRR – minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski spotkał się z szefem białoruskiej dyplomacji Siarhiejem Martynauem. Do rozmów doszło tuż przy granicy, ale szef polskiego MSZ dawno nie gościł na Białorusi, a do ostatniej wizyty ministra białoruskiego w Polsce doszło w 2004 r.

Ale to kolejne polsko-białoruskie spotkanie na wysokim szczeblu – podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy z wicepremierem Białorusi Andriejem Kobiakowem spotkali się premier Donald Tusk i wicepremier Waldemar Pawlak.

„Wizyta odbyła się za wiedzą i aprobatą” UE – powiedział minister Sikorski po powrocie do Warszawy, podkreślając, że stała się ona możliwa po zwolnieniu więźniów politycznych na Białorusi oraz w związku z zapewnieniem „większej transparentności” zbliżających się tam wyborów. – Białoruś nie aspiruje do Unii Europejskiej, ale życzy sobie zbliżenia z Unią – powiedział. Podkreślił, że warunkiem zbliżenia jest „utrzymanie kursu na demokratyzację”. Dodał, że Mińsk „energicznie” odpowiedział na inicjatywę Partnerstwa Wschodniego. Z białoruskim ministrem rozmawiał o sytuacji Związku Polaków na Białorusi, wyborach i stosunkach Mińsk – UE. Dyskutowali też o liberalizacji systemu wizowego oraz perspektywie zniesienia zakazu wjazdu do UE członków białoruskich władz.

Jeszcze przed zakończeniem rozmów, pragnący zachować anonimowość polscy dyplomaci mówili „Rz”, że jest dobry klimat do tego, by teraz zacząć poważne rozmowy z Białorusią na temat jej zbliżenia z Zachodem. – Jak nie kijem, to próbujemy marchewką – usłyszeliśmy. Uznali, że z nowej linii postępowania wobec Mińska „będą owoce”.

– Mamy nadzieję, że prezydent Aleksander Łukaszenko rozumie, że jedyną drogą dla Białorusi jest zbliżenie z UE. Ale jego decyzje są niezbadane, więc na razie możemy się ograniczać do nadziei – mówił „Rz” Krzysztof Lisek z PO, szef Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu.

Władze białoruskie nie wypowiadały się w sprawie rozmów w Wiskulach. Nie chciała snuć prognoz deputowana do białoruskiego parlamentu Olga Abramowa.

– Obie strony mają dość rozbieżne poglądy w wielu sprawach. Strona białoruska chciałaby z pewnością uzyskać uznanie nowego, wybieranego 28 września, parlamentu. Czy to się uda? – mówiła.

Opozycja jest zadowolona. – Jestem absolutnie pewien, że to dobra droga. Białoruskie władze wypuściły więźniów politycznych i teraz potrzebny jest krok ze strony UE – powiedział „Rz” były opozycyjny kandydat na prezydenta Aleksander Milinkiewicz. – Wiem, że minister Sikorski jest twardym człowiekiem, i mam nadzieję, że nie dojdzie do porozumienia, które niosłoby uszczerbek dla praw człowieka w naszym kraju – mówił „Rz” wiceszef opozycyjnej Zjednoczonej Partii Obywatelskiej Aleksander Dobrowolski. – Ocieplenie stosunków z Zachodem może być bardzo korzystne, ale tylko, gdy będzie sprzyjać demokratyzacji Białorusi – dodał.

Czy poprawa stosunków Białoruś – Polska i Białoruś – UE wpłynie na sytuację żyjących na Białorusi Polaków? – Wiemy, że w tych rozmowach chodzi o globalną politykę, ale ogromnie nam zależy, by strona polska o nas nie zapominała, by upomniała się o umożliwienie nam prowadzenia normalnej działalności – powiedziała „Rzeczpospolitej” Andżelika Borys, nieuznawana przez oficjalny Mińsk prezes Związku Polaków na Białorusi.

Równie aktywną jak Polska politykę wobec Białorusi prowadzi Litwa. Niedawno doszło do spotkania premierów obu krajów w Druskiennikach.

– To bardzo rozsądne, że Wilno i Warszawa zmieniają politykę wobec Białorusi. W najbliższej perspektywie demokratyczna rewolucja na Białorusi nie jest możliwa. Czy nam się to podoba, czy nie, większość tamtejszego społeczeństwa popiera Łukaszenkę. A jeżeli upadnie Łukaszenko, to przyjdzie tam Putin – powiedział „Rz” komentator tygodnika „Veidas” Audrius Bačiulis.