Emerytury dla Ukraińców. Jedna składka do ZUS wystarczy do otrzymania polskiego świadczenia

Coraz więcej ukraińskich i białoruskich obywateli dostaje polskie emerytury i renty – gwarantują im je dwie specjalne umowy o zabezpieczeniu społecznym, które podpisał polski rząd z tymi krajami. Pierwszą z Ukrainą w 2012 r. w czasach poprzedniego rządu PO-PSL (celem było zabezpieczenie polskich repatriantów ze Wschodu) i drugą z Białorusią (weszła w życie w 2022 r.).

Obywatele Ukrainy i Białorusi stanowią najliczniejsze grupy pracowników-emigrantów w naszym kraju. Według danych, jakie „Rzeczpospolita” otrzymała z ZUS, w ciągu siedmiu lat liczba Ukraińców ubezpieczonych w ZUS wzrosła siedmiokrotnie – z ponad 101 tys. osób do 746 tys. w 2022 r. Jeszcze większy skok dotyczy obywateli Białorusi – z niespełna 9 tys. do ponad 108 tys. w ubiegłym roku.

Czytaj więcej

Przestępczość

Mafia zarabia na wojnie. Zwiększył się przemyt z Ukrainy do Polski

Wzrost przemytu z Ukrainy do Polski fałszywych dokumentów, broni oraz przerzut ludzi, którym trudnią się Ukraińcy to efekty wojny na wschodzie.

Umowy (Polska podpisała je tylko z 12 krajami) dają takie same prawa, jakie mają obywatele UE. – Na mocy tych przepisów istnieje możliwość uznawania okresów ubezpieczenia w drugim państwie, dzięki temu okres pracy w Ukrainie czy Białorusi zalicza się do polskiej emerytury i na odwrót – wyjaśnia dr Antoni Kolek, prezes Instytutu Emerytalnego.

Świadczenia stały się polem do nadużyć. W internecie krążą porady dla Ukraińców, jak szybko uzyskać, praktycznie po tygodniu pracy w naszym kraju, polską emeryturę minimalną. Czy to możliwe?

– Nie ma minimalnego okresu – wystarczy „jedna składka”. Zatem jeśli ktoś pracował w Polsce i w Ukrainie, może otrzymywać dwie emerytury lub renty – od ZUS oraz z ukraińskiej instytucji ubezpieczeniowej. Musi jednak spełnić warunki do przyznania tych świadczeń, które są określone w przepisach obowiązujących w Polsce oraz w Ukrainie. W Polsce przepisy są liberalne i po jednej składce wypłacane są świadczenia – przyznaje dr Kolek.

Dlaczego liberalne? Nabycie prawa do emerytury z tzw. starego systemu emerytalnego, zgodnie z polsko-ukraińską umową, wymagało posiadania co najmniej jednego roku ubezpieczenia w Polsce. Natomiast „nowy” system nie określa minimalnego stażu ubezpieczeniowego. A więc wpłata jednej składki wystarcza, by dostać świadczenie.

Czytaj więcej

Rynek pracy

Ukraińcy mają łatwiej niż inni imigranci na polskim rynku pracy

Migranci z innych państw nie mogą liczyć na tak dobre warunki pobytu w Polsce jak przybysze z Ukrainy. A to – obok bliskości kulturowej – wpływa na ich wysoką aktywność zawodową nad Wisłą.

W praktyce wygląda to tak, że Białorusin czy Ukrainiec, który pracował u siebie, ale przyjechał do Polski i jest w wieku emerytalnym (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), może liczyć na to, że polski ZUS dopłaci różnicę z jego emerytury do emerytury minimalnej w Polsce (od marca tego roku wynosi 1588 zł brutto). Różnica jest znaczna, bo w 2021 r. minimalna emerytura w Ukrainie wynosiła zaledwie 1854 hrywny, a więc 283 złote, średnia ok. 500 zł.

W 2017 r. dopłaty z polskiego ZUS do emerytury lub renty dostawało 263 Ukraińców, cztery lata później już 1215, a w 2022 r. – 1205 osób.

Specjalne umowy z tymi krajami gwarantują nie tylko emerytury, ale także renty, w tym rodzinne. W ciągu sześciu lat kwoty z ZUS wydane tylko na renty dla obywateli Ukrainy wzrosły ponaddziesięciokrotnie. Ze 120 tys. w 2017 r. do 1,2 mln zł w ubiegłym roku.