Dr hab. Przemysław Sadura: Na granicy dużo się zmieniło

To napięta sytuacja na granicy popchnęła pana jako naukowca, socjologa, do pojechania w rejon zamknięty?

Razem z Sylwią Urbańską odpowiadamy za badania na granicy publikowane w „Krytyce Politycznej". Byliśmy tam po wprowadzeniu stanu wyjątkowego. A parę tygodni temu, kiedy sytuacja w naszej lokalizacji zaostrzyła się i zaczęły się grupowe próby przekroczenia granicy, wróciliśmy, żeby zobaczyć, co przez te kilka tygodni zmieniło się na granicy. No i zmieniło dużo.

Czytaj więcej

Wojsko

Co się dzieje na granicy z Białorusią? MON i dziennikarz publikują nagrania

"Grupa migrantów zaatakowała dziś nasze posterunki" - poinformowało Ministerstwo Obrony Narodowej...

Rozmawialiście z mieszkańcami tych terenów, ze służbami i uchodźcami?

To, co nas uderzyło po tych paru tygodniach, to zmiana nastrojów na granicy. W tym momencie wszyscy są tam zmęczeni: przeciągająca się trudna sytuacja i narastający kryzys humanitarny „ciągnie w dół" wszystkich – mieszkańców, przedstawicieli wszystkich służb, a przede wszystkim uchodźców. Wielu z nich nie ma już siły się ukrywać i przemykać lasami, tym bardziej że są wielokrotnie wypychani na stronę białoruską. Dlatego często wychodzą z lasów, siadają na ulicach i drogach bez sił i biernie czekają, aż przyjadą przedstawiciele służb i ich zabiorą. Niektórzy już nawet nie zaczepiają mieszkańców i nie proszą o pomoc. Inni jeszcze mają nadzieję. Pewnej nocy jakiś młody chłopak zaczął pukać do wielu domów z prośbą, aby ktoś go chociaż na chwilę wpuścił, bo jest zmarznięty i chce przeczekać noc. Wiedząc, z jaką społecznością ma do czynienia, mówi na wszelki wypadek, że jest chrześcijaninem.

Wpuścili?

Nie, nie wpuszczają obcych. We wsiach, w których prowadziliśmy badania, jest bardzo mało młodych osób. Większość to są osoby starsze, zwykle samotne kobiety, które po prostu się boją. W tym konkretnym przypadku chłopak znalazł jakiś niezamknięty samochód pozostawiony przy warsztacie samochodowym i tam przespał parę godzin. Nawet został dobrze potraktowany przez właściciela warsztatu, który zrobił mu śniadanie i kawę. Natomiast w tym czasie przyjechała Straż Graniczna wezwana przez mieszkańców tych wszystkich domów, do których wcześniej pukał. Uchodźcy są zmęczeni i mieszkańcy też, żyją przecież w ciągłym stresie, czy nie zostaną poproszeni o pomoc i czy będą w stanie jej udzielić. Najbardziej jednak uderzająca jest kondycja psychiczna polskich służb. Na granicy są przecież skoncentrowane siły Straży Granicznej, policji i wojska z całego kraju.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

„Dzieci były głodne, chore i zmarznięte, ale kazano nam wracać do Syrii”. Reportaż AFP z granicy

Czteroosobowa rodzina z Syrii, z dzieckiem cierpiącym na porażenie mózgowe, która spędziła co naj...

Presja na służby rośnie?

Są pod niesamowitą presją. Z jednej strony są świadomi krytyki ich działań i tego, jak zmienia się opinia publiczna. Z drugiej strony – wykonują rozkazy, które są niezgodne z ich odruchami moralnymi. Słyszymy historie o strażniczkach, które płacząc, wypychały dzieci uchodźcze na stronę białoruską, o żołnierzach, którzy sami nie wypychają uchodźców, ale dzwonią po Straż Graniczną, więc są świadkami tych wszystkich scen. Mówią o tym, jak fatalnie się czują, o potrzebie opieki psychologiczno-psychiatrycznej, ale jej nie dostają. Radzą sobie sami, ale to oznacza, że coraz więcej z nich pije. Państwo polskie jest nie tylko niewrażliwe na krzywdę uchodźców, ale jest również niewrażliwe na los własnych funkcjonariuszy. Do tego jeszcze – co mówią nam wszyscy właściciele sklepów i barów – żołnierze chodzą głodni. Nikt nie uwzględnił tego, że pracują w ciężkim terenie. Mają często 12-godzinne wachty, kiedy chodzą wiele kilometrów wzdłuż granicy i po prostu mają większe zapotrzebowanie kalorycznie niż to, co dostają. Jeżeli państwo nie potrafi wyżywić i otoczyć opieką własnych funkcjonariuszy, to jak ma zadbać o innych?