- Gmina planuje przeznaczyć środki finansowe dla sąsiedniego miasta na pokrycie kosztów utrzymania izby wytrzeźwień (korzystają z niej także mieszkańcy gminy). Czy taki wydatek będzie obowiązkowy i prawnie uzasadniony?
Aby ustosunkować się merytorycznie do podanej problematyki niezbędne jest odniesienie się do regulacji ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Tam, w art. 39 ust. 1 ustawodawca postanowił, że organy samorządu terytorialnego w miastach liczących ponad 50 tys. mieszkańców i organy powiatu mogą organizować i prowadzić izby wytrzeźwień. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 czerwca 2014 r. (sygn. akt II GSK 414/13) stwierdził: „Jak słusznie zauważył organ nadzoru, co zasadnie zaakceptował sąd I instancji, z art. 39 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jasno wynika, iż organy samorządu terytorialnego w miastach liczących ponad 50 tys. mieszkańców i organy powiatu mogą organizować i prowadzić izby wytrzeźwień. Zadanie organizowania i prowadzenia izb wytrzeźwień jest zadaniem o charakterze fakultatywnym i dotyczy tylko powiatów i miast spełniających ten wymóg. Do pozostałych jednostek samorządu terytorialnego przepis ten nie ma zastosowania". Z powyższego wynika, że prowadzenie izby wytrzeźwień jest zadaniem fakultatywnym. Przy czym, mogą je prowadzić – jeśli chodzi o miasta – tylko te liczące ponad 50 tys. mieszkańców, względnie powiaty. Zatem, z formalnego punktu widzenia, o ile miasto spełnia ten wymóg, może prowadzić legalnie taką izbę.
Warto również wspomnieć, że zgodnie z art. 42 ust. 1 ww. ustawy, za pobyt w izbie wytrzeźwień, placówce lub jednostce Policji od osoby przyjętej pobierana jest opłata. Co istotne, opłata za pobyt w izbie wytrzeźwień lub placówce – stanowi dochód jednostki samorządu terytorialnego (ust. 2 pkt 1). Zaś Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 28 stycznia 2013 r.(sygn. akt I SA/Rz 1029/12) zaakcentował m.in.: „Opłaty za pobyt w izbie wytrzeźwień stanowią dochód jednostki samorządu terytorialnego zgodnie z art. 60 pkt 7 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 157, poz. 1240 ze zm.).
Natomiast wysokość opłaty, o której mowa w ust. 1, jest określana przez organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego w drodze uchwały – w odniesieniu do opłaty za pobyt w izbie wytrzeźwień lub placówce (ust. 4 pkt 1). Wspomnianymi opłatami mogą być, więc obciążeni zarówno mieszkańcy miasta, które prowadzi daną izbę wytrzeźwień, jak i mieszkańcy innych gmin. W każdym razie ryzyko ekonomiczne jest po stronie jednostki samorządowej, która prowadzi daną izbę.
W kontekście ww. regulacji prawnych i podanego stanu faktycznego zauważyć jednak należy, że brak jest jednoznacznych regulacji prawnych przewidujących obligatoryjność finansowania kosztów utrzymania izby wytrzeźwień, do której doprowadzani są mieszkańcy innej (innych) gmin w celu wytrzeźwienia. Pomocne może być tutaj również stanowisko z pisma Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z 5 grudnia 2016 r. (znak RIO.II-025-30/16) dostępne na stronie www.bip.bialystok.rio.gov.pl. Tam wskazano, że przyznanie środków finansowych w takich sytuacjach z budżetu gminy, z przeznaczeniem na dofinansowanie izby wytrzeźwień ma walor dobrowolności.
