Radny nie straci mandatu przez dzierżawę gminnej działki

Rada gminy uchwałą z 28 lutego 2019 r. stwierdziła wygaśnięcie mandatu radnego Jerzego B. (dane fikcyjne) z powodu naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z prowadzeniem działalności z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy. Powodem był fakt, że wybrany w październiku 2018 radny w okresie trzech miesięcy od złożenia nie wypowiedział umowy dzierżawy gminnej działki rolnej.

Wojewoda uchyla uchwałę

Uchwałę rady rozstrzygnięciem nadzorczym unieważnił wojewoda, który nie stwierdził, aby radny prowadził działalność gospodarczą z wykorzystaniem dzierżawionego od gminy gruntu. Organ nadzoru poinstruował, że jeśli chodzi o radnych gmin, to nie każde korzystanie z nieruchomości gminnych będzie wyczerpywało zakaz, o którym mowa w art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (u.s.g.).

Czytaj także: Zrzeczenie się mandatu przez radnego może nastąpić tylko na piśmie

– Mając na uwadze cel tego zakazu, nie można uznać, że korzystanie z mienia gminnego na zasadzie powszechnej dostępności usług na warunkach ogólnych czy też na warunkach ustalonych powszechnie dla danego typu czynności prawnych może podważać osiągnięcie tego celu, ponieważ w tych przypadkach nie zachodzi obawa wykorzystania mandatu radnego do uzyskania innych korzyści, niż dostępne dla wszystkich członków wspólnoty samorządowej – wskazał wojewoda.

Jak zauważył wojewoda, w realiach opisywanej sprawy w zasadzie bezsporne jest tylko to, że Jerzy B. zawarł umowę dzierżawy gruntu od gminy nie będąc jeszcze radnym tej gminy.

Co więcej, uczynił to w postępowaniu przetargowym, a więc na warunkach powszechnej dostępności, za wynagrodzeniem odpowiadającym stawkom obowiązującym na terenie gminy. W tych warunkach, w ocenie wojewody B. nie naruszył zakazu z art. 24f ust 1, bowiem przepis ten nie zabrania korzystania przez radnego z nieruchomości (najem, dzierżawa lub użytkowanie) na warunkach ustalonych powszechnie dla danego typu czynności prawnych.

W skardze na rozstrzygnięcie nadzorcze gmina przekonywała, że wojewoda doszedł do błędnego przekonania, iż radny nie naruszył zakazu. Jak wyjaśniono, radny użytkuje działkę prowadząc na niej zarobkową działalność rolniczą, co zostało wykazane za pomocą przedłożonej dokumentacji fotograficznej, która obrazuje rzeczywisty stan gruntu. Odwołując się do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 16 maja 2013 r. (sygn. akt III SA/Kr 402/13), samorząd podkreślił, iż samo tylko dzierżawienie gruntów rolnych będących własnością jednostki samorządu terytorialnego wystarczy do uznania, że radny prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia tej jednostki.

WSA: nie było kolizji interesów

W niedawnym wyroku, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim (sygn. akt II SA/Go 401/19) utrzymał rozstrzygnięcie wojewody. W uzasadnieniu wskazano, że wykorzystanie mienia gminy musi pozostawać w związku funkcjonalnym z działalnością gospodarczą. Brak faktycznego, rzeczywistego prowadzenia działalności gospodarczej nie rodzi bowiem niebezpieczeństwa kolizji pomiędzy interesem radnego a interesem publicznym.

Przenosząc te uwagi na kanwę opisywanej sprawy, sąd doszedł do wniosku, że rada gminy nie wykazała w sposób bezsporny, że radny prowadzi działalność gospodarczą (rolniczą) z wykorzystaniem wydzierżawionego od gminy gruntu rolnego. Zdaniem WSA, rada przed podjęciem uchwały, powinna zweryfikować, na podstawie wszelkich dostępnych jej środków, czy spełnione zostały przesłanki z art. 24f ust. 1 u.s.g.

– W celu potwierdzenia, że radny faktycznie prowadzi działalność gospodarczą (rolniczą) należało sięgnąć do stosownych ewidencji, rejestrów, umożliwić radnemu wypowiedzenie się (np. w ramach sesji), czy nawet dokonać wizji lokalnej na dzierżawionym gruncie – podkreślono w uzasadnieniu.

Jednocześnie sąd zwrócił uwagę, że przepisy normujące wygaszanie mandatu radnego nie mają charakteru bezwzględnego. Służą jedynie zapobieżeniu angażowania się radnego w sytuacje mogące poddawać w wątpliwość autorytet konstytucyjnych organów państwa oraz osłabiać zaufanie wyborców i opinii publicznej do ich prawidłowego funkcjonowania. Nie każde korzystanie z nieruchomości gminnych będzie wyczerpywało zakaz, o którym mowa w ustawie.