NSA: szkoła nie może zaskarżyć decyzji kuratora przywracającej karnie relegowanego ucznia

Jeśli kuratorium uchyli decyzję o skreśleniu z listy uczniów, szkoła musi przyjąć relegowanego. Rozstrzygnięcia kuratora nie może zaskarżyć ani dyrektor placówki, ani członek grona pedagogicznego. Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych nauczyciel nie ma interesu prawnego w zakwestionowaniu decyzji, nawet gdy skreślenie nastąpiło w wyniku czynu naruszającego dobra tego nauczyciela.

– Strony nie są tu równe. Wynika to niewątpliwie z obowiązku nauki – komentuje Krzysztof Baszczyński, wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Obraźliwy fotomontaż

Jedna ze spraw dotyczyła ucznia, który wraz z kolegą z klasy wykorzystał nielegalnie fotografię innego ucznia oraz nauczyciela, tworząc obraźliwy fotomontaż. Zdaniem pedagoga fotomontaż stawia go w bardzo niekorzystnym świetle, naraża na nieprzyjemności i powoduje pogorszenie stanu zdrowia. Sprawca uchwałą rady pedagogicznej został skreślony z listy uczniów. Kurator oświaty uchylił jednak tę decyzję. Nauczyciel, który znalazł się na fotomontażu, wniósł więc sprzeciw. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu nie był do tego uprawniony. Nie miał bowiem interesu prawnego w zakwestionowaniu decyzji.

Czytaj także: Nauczyciel nie może sprzeciwić się powrotowi ucznia

Jedyną stroną postępowania był skreślony uczeń. To on bowiem dysponuje samoistnym interesem prawnym wynikającym z prawa oświatowego i to jemu przysługują środki zaskarżenia. Decyzja o skreśleniu z listy kształtuje wyłącznie sytuację prawną ucznia. Nie ma wpływu na prawa i obowiązki nauczyciela.

Jak uzasadnił sąd, nie istnieje żaden przepis prawa administracyjnego (materialnego, procesowego bądź ustrojowego), który stanowiłby dostateczną podstawę zakwestionowania wydanej w tej materii decyzji tylko z tego względu, że nauczyciel jest członkiem społeczności szkolnej, do której należał skreślony uczeń, i czuje się pokrzywdzony wskutek jego działań. Może być on oczywiście zainteresowany wynikiem toczącego się postępowania administracyjnego, ale zainteresowania tego nie należy utożsamiać z interesem prawnym, a co najwyżej z interesem faktycznym.

Interes prawny musi wynikać wprost z przepisów powszechnie obowiązującego prawa i nie decyduje o tym sama wola albo subiektywne przekonanie podmiotu skarżącego czy nawet organu rozstrzygającego sprawę administracyjną.

– W takiej sytuacji nauczyciel powinien dochodzić odszkodowania na drodze cywilnej, bo naruszone zostały jego dobra osobiste. Związek zawodowy ma zaś za zadanie go w tym wspierać – mówi Krzysztof Baszczyński.

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił z kolei skargę kasacyjną dyrektora działającego jako przewodniczący rady pedagogicznej szkoły, z której relegowano ucznia. Rada pedagogiczna nie posiada bowiem legitymacji do zaskarżenia decyzji kuratora, skoro jako kolegialny organ szkoły podejmuje uchwały o skreśleniu z listy.

Musi być jakaś furtka

Jak uzasadnił NSA, nie można zaakceptować sytuacji, w której organ pierwszej instancji najpierw wydaje decyzję w sprawie indywidualnej, a następnie wnosi skargę zmierzającą do zakwestionowania rozstrzygnięcia organu odwoławczego. W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że organ orzekający w sprawie, niezależnie od tego, w której instancji orzekał, nie ma interesu prawnego we wniesieniu skargi do sądu. Nie można więc przyjąć, że dyrektor szkoły raz występuje jako reprezentant placówki, a w innej sytuacji przyjmuje rolę organu wydającego decyzję.

– Prawo powinno zostawić jakąś furtkę, jakiś wyjątek, by nie zaburzać procesu wychowawczego. Teraz wszystko zależy od podejścia kuratorów oświaty – komentuje Marek Pleśniar, dyrektor biura Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty.