Kiedy gmina może zakładać spółki

Gmina nie ma pełnej swobody w prowadzeniu działalności gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej. Wniosek taki wynika wprost z treści art. 9 ust. 2 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=163433]ustawy o samorządzie gminnym[/link], zgodnie z którym gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie.

Tą odrębną ustawą jest uchwalona 20 grudnia 1996 r. [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=74522]ustawa o gospodarce komunalnej[/link]. Zaś przypadki, w których gmina oraz gminne osoby prawne mogą prowadzić taką działalność, określone zostały w art. 10 ust. 1 – 3 tej ustawy.

Natomiast do obowiązków gminy należy prowadzenie gospodarki komunalnej – jej definicję zawiera art. 1 ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1996 r. Zgodnie z jego treścią polega ona na bieżącym i nieprzerwanym zaspokajaniu zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Od działalności gospodarczej odróżnia ją przede wszystkim to, że jej głównym celem nie jest osiągnięcie zysku.

[srodtytul]Aktywizacja lokalnego rynku pracy[/srodtytul]

Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego (z ograniczoną odpowiedzialnością albo akcyjne) i przystępować do takich spółek, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki. Po pierwsze istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na lokalnym rynku, a po drugie występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu ujemnie wpływa na życie jej mieszkańców.

Równocześnie, aby gmina mogła taką spółkę utworzyć (albo do niej przystąpić), musi wykazać, że były wcześniej podejmowane określone działania i środki prawne wynikające z obowiązujących przepisów prawa, lecz nie doprowadziły one do osiągnięcia oczekiwanych skutków w postaci zmniejszenia bezrobocia czy ożywienia lokalnego rynku.

Te i inne działania nie muszą być koniecznie podejmowane przez samą gminę. Mogą być podejmowane np. przez powiat, do którego zadań należy w końcu przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacja lokalnego rynku pracy (art. 4 ust. 1 pkt 17 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=163434]ustawy o samorządzie powiatowym[/link]).

[srodtytul]Ważne dla rozwoju[/srodtytul]

Należy podkreślić, że ograniczenia dotyczące tworzenia i przystępowania do spółek prawa handlowego w postaci istnienia niezaspokojonych potrzeb mieszkańców czy istnienia bezrobocia nie mają zastosowania w sytuacji, w której gmina chce nabyć akcje lub udziały spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego. Gmina może również posiadać akcje i udziały w spółkach ważnych dla jej rozwoju. Trzeba przy tym pamiętać, że spółki te muszą wykonywać działalność mieszczącą się w zakresie zadań publicznych danej macierzystej gminy. Muszą zatem – w ten czy inny sposób – zaspokajać potrzeby artykułowane przez jej mieszkańców.

Ponadto poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego może stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy rażącą stratę majątkową. Rodzaj działalności, jaką taka spółka prowadzi, nie ma przy tym znaczenia.

Decyzję o przystąpieniu bądź utworzeniu spółki podejmuje rada gminy w drodze uchwały (art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. f ustawy o samorządzie gminnym).