Wójt nie umorzy podatków teścia

Jednym z warunków realizacji sprawiedliwości proceduralnej w ramach postępowania jest zapewnienie bezstronności organu, przed którym się ono toczy oraz jego pracowników. Od tych podmiotów wymaga się bowiem, aby załatwianie spraw odbywało się w sposób uczciwy i zapewniający poszanowanie interesów stron. [b]Wójt (burmistrz czy prezydent) musi zatem zachować niezależność od stron postępowania. Nie może być również jedną ze stron w sprawie.[/b] Aby taką bezstronność zapewnić ustawodawca zawarł w przepisach działu I [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F9C065083201C5B43B9015F113E3B533?id=133093]kodeksu postępowania administracyjnego[/link] rozdział 5 „Wyłączenie pracownika oraz organu”.

[srodtytul]Z mocy prawa...[/srodtytul]

Okoliczności powodujące wyłączenie pracownika organu (np. załatwiającego w imieniu wójta sprawy z zakresu administracji publicznej) wymienione zostały w art. 24 § 1 i 2 k.p.a. Wystąpienie jednej z tych przyczyn powoduje wyłączenie pracownika z mocy prawa. Co to oznacza? Po pierwsze pracownik, który stwierdził istnienie jednej z tych okoliczności, powinien bezzwłocznie powiadomić o tym przełożonego i odstąpić od czynności w sprawie. Co ważne w sytuacji wystąpienia jednej z wymienionych w tym przepisie przesłanek nie wydaje się postanowienia o wyłączeniu pracownika.

Jakie są to okoliczności? Zgodnie z treścią omawianego przepisu pracownik podlega wyłączeniu (z mocy prawa) od udziału w postępowaniu w sprawie:

- w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;

- swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;

- osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

- w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w punktach poprzednich;

- w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji;

- z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne;

- w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Zaznaczyć w tym miejscu trzeba, że przyczyny wyłączenia trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

[srodtytul]... lub na wniosek[/srodtytul]

Pracownik organu administracji publicznej może zostać również wyłączony z postępowania z innych przyczyn, niż wymienione w art. 24 § 1 i 2 k.p.a. Następuje to, jeżeli uprawdopodobnione zostanie istnienie okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika. Wyłączenie następuje na wniosek strony lub samego pracownika, a także bezpośredni przełożony może go wyłączyć z urzędu w sytuacji, gdy sam poweźmie informację o wystąpieniu takich okoliczności.

[b]Wyłączenie, o którym mowa w art. 24 § 3 k.p.a., następuje w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie.[/b]

Ważne jest również to, że okoliczności, które mogą budzić wątpliwości co do bezstronności, nie należy udowadniać. Wystarczy ich uprawdopodobnienie.

[srodtytul]Wyznaczanie zastępcy[/srodtytul]

Wyłączenie pracownika od załatwienia sprawy powoduje, że jej prowadzeniem musi się zająć inna osoba. Wyznacza ją zgodnie z treścią art. 26 § 1 k.p.a. bezpośredni przełożony wyłączonego. Z przepisu tego wynika, że pracownik zastępujący powinien być podwładnym tego przełożonego.

Co się jednak stanie w sytuacji, w której pracownikiem organu podlegającym wyłączeniu będzie np. wójt? Czy np. w sprawie dotyczącej nałożenia kary za zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia na krewnego wójta wystarczy, że wyłączy się on z postępowania, powołując się na art. 24 § 1 pkt 2 k.p.a., i wyznaczy, do załatwienia sprawy np. swojego zastępcę?

Odpowiedź na to pytanie jest negatywna. W tej sprawie nie powinien rozstrzygać żaden pracownik podległy wójtowi, ani w ogóle ten urząd. Wynika tak wprost z treści art. 25 § 1 pkt 1 k.p.a. Zgodnie z tym przepisem organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunku małżeństwa, pokrewieństwa i powinowactwa do drugiego stopnia. Jak zatem należało w tym przypadku postąpić? Sprawę należało przekazać do rozstrzygnięcia organowi wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę. W naszym przykładzie będzie to właściwe samorządowe kolegium orzekające.

Organ wyższego stopnia może taką sprawę załatwić sam. Może również wyznaczyć inny podległy sobie organ, np. innego wójta gminy.

[srodtytul]Problem rad i zarządów[/srodtytul]