Samorządy powinny pomóc niepełnosprawnym wyborcom

Tradycyjny sposób organizowania wyborów powszechnych utrudnia udział w głosowaniu coraz większej grupie osób niepełnosprawnych - pisze w apelu Rzecznik Praw Obywatelskich.

Jego zdaniem, na zmniejszenie frekwencji wpływa też rosnąca liczba wyborców w podeszłym wieku. Według deklaracji osób nieuczestniczących w wyborach, jednym z głównych powodów ich absencji są różnego rodzaju obiektywne trudności w dotarciu do lokali wyborczych.

Rzecznik Praw Obywatelskich wystosował apel do wójtów, burmistrzów i prezydentów miast przed wyborami Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej:

"Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z art. 127 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4FF23C7DCFF0965B8409323F4A4D6487?id=77990]Konstytucji[/link], jest wybierany w wyborach powszechnych. Oznacza to, że organy władzy publicznej powinny umożliwić oddanie głosu wszystkim obywatelom wyrażającym chęć współdecydowania o losach państwa i narodu, którzy nie zostali pozbawieni tej możliwości prawomocnym wyrokiem sądowym.

Nie ulega wątpliwości, że osobom niepełnosprawnym oraz osobom starszym należy stworzyć odpowiednie warunki zapewniające możliwość udziału w głosowaniu. Pogląd ten podzielił Sąd Najwyższy uznając, że niezapewnienie możliwości głosowania osobom z niepełnosprawnością, które przybyły do lokalu wyborczego narusza zasadę powszechności wyborów [b](postanowienie SN z 25 października 2000 r., sygn. III SW 54/00[/b]).

Wprawdzie osoby niepełnosprawne mogą korzystać z pomocy osoby trzeciej, a także - za sprawą nowelizacji prawa wyborczego, głosować przez pełnomocnika, jednak doświadczenia poprzednich wyborów wskazują, że usytuowanie oraz warunki techniczne lokali wyborczych w wielu wypadkach stanowią poważną barierę dla osób ze schorzeniami narządów ruchu, osób niewidomych, a także osób w podeszłym wieku w realizacji przysługującego im prawa wyborczego.

Zgodnie z art. 24 a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=115677]ustawy z 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544 ze zm.)[/link] wójt (burmistrz, prezydent miasta) ma obowiązek zapewnić w każdej gminie lokale wyborcze odpowiadające warunkom technicznym określonym w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=162237]rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 31 lipca 2001 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 81, poz. 888, dalej: rozporządzenie)[/link].

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia, szczegółowe wymagania techniczne powinien spełniać jeden lokal wyborczy na 15 000 mieszkańców i nie mniej niż jeden w każdej gminie. To zdecydowanie za mało. Nie ulega wątpliwości, że dla sprawnego przeprowadzenia głosowania wszystkie lokale wyborcze powinny być łatwo dostępne dla osób w podeszłym wieku, osób o ograniczonych możliwościach ruchowych oraz przewlekle chorych. Wybory są bowiem, obok innych praw i wolności obywatelskich, jedną z podstaw rządów demokratycznych.

W związku z powyższym apeluję do Szanownych Państwa - wójtów, burmistrzów i prezydentów miast - o takie przygotowanie lokali wyborczych, aby umożliwić oddanie głosu wszystkim obywatelom wyrażającym chęć współdecydowania o losach państwa i narodu. Zwracam się z uprzejmą prośbą o zweryfikowanie stanu technicznego lokali obwodowych komisji wyborczych i przeprowadzenie niezbędnych remontów i napraw. W szczególności gruntownego przeglądu wymagają podjazdy i windy dla osób niepełnosprawnych.

Ponadto apeluję o umożliwienie osobom niepełnosprawnym skorzystania w dniu wyborów z bezpłatnego transportu na terenie gminy, który pozwoli im dotrzeć do lokalu wyborczego, a także spopularyzowanie wiedzy na temat głosowania przez pełnomocnika - nowej instytucji prawa wyborczego.

Osobom niepełnosprawnym oraz osobom w podeszłym wieku przysługują takie same prawa i wolności jak innym obywatelom, w tym czynne prawo wyborcze. Państwo polskie jest zobowiązane, zarówno Konstytucją jak i międzynarodowymi aktami praw człowieka, do ułatwiania tym osobom udziału w głosowaniu. Wierzę, że wspólny wysiłek pozwoli zapewnić WSZYSTKIM obywatelom możliwość wyrażenia opinii, komu powierzyć prawo decydowania o naszej przyszłości."