Inwestor musi myśleć o decybelach

Obowiązki dokonywania okresowych pomiarów hałasu są nałożone na zarządzających drogami, liniami kolejowymi lub lotniskami, w tym na wykonujących funkcje zarządów przedsiębiorców, takich jak spółki, z którymi zostały zawarte umowy o budowę i eksploatację autostrad płatnych.

Art. 175 ust. 2 prawa ochrony środowiska (poś) zobowiązuje ich do zapewnienia, aby emisje hałasu powstające w związku z eksploatacją zarządzanych przez nich obiektów nie przekroczyły poziomów dopuszczalnych.

Ponadto zarządzający drogami kwalifikowanymi jako obiekty, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, tj. drogami, z których korzysta więcej niż 3 mln pojazdów (limit ustalony w rozporządzeniu ministra środowiska z 14 grudnia 2006 w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na  znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporządzanie map akustycznych, oraz sposobów określania granic terenów objętych tymi mapami) są zobowiązani do sporządzania, co pięć lat, map akustycznych dla terenów, na których eksploatacja drogi może powodować przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu.

Odpowiednie zabezpieczenia

Utrzymaniu lub obniżeniu hałasu powstającego w związku z budową lub eksploatacją dróg ma także służyć stosowanie odpowiednich zabezpieczeń akustycznych.

Zgodnie z art. 139 poś obowiązek przestrzegania wymagań ochrony środowiska związanych z eksploatacją drogi, w tym w zakresie ochrony przed hałasem, spoczywa na zarządzających takimi drogami.

Natomiast zgodnie z art. 20 pkt 13 pkt ustawy o drogach publicznych zarządcy drogi powinni, w szczególności, przeciwdziałać niekorzystnym przeobrażeniom środowiska mogącym powstać lub powstającym w następstwie budowy i utrzymania dróg.

Odpowiednią ochronę powinno zapewnić stosowanie zabezpieczeń akustycznych (art. 173 pkt 1

a

poś).

Zgodnie z § 179 rozporządzenia ministra transportu i gospodarki morskiej z 2 marca 1999  w  sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie, za podstawowe urządzenie służące ochronie obiektów i obszarów przed hałasem uważane są ekrany akustyczne.

Obowiązki inwestycyjne

Nowo budowane inwestycje drogowe powinny być już projektowane, budowane i oddawane do użytkowania wraz z wystarczającymi zabezpieczeniami akustycznymi (art. 5 ust. 1 pkt 1e prawa budowlanego). Ustawodawca nie przewidział podobnie jednoznacznego obowiązku dla dróg będących w eksploatacji.

Co prawda emisje polegające na wytwarzaniu hałasu powstające w  związku z eksploatacją drogi nie mogą spowodować przekroczenia standardów jakości środowiska na terenach sąsiednich (art. 174 poś), to jednak brak stosownych zabezpieczeń akustycznych umożliwiających obniżenie poziomu hałasu do dopuszczalnego poziomu nie rodzi dla zarządzającego drogą żadnych bezpośrednich skutków.

Ustawodawca penalizuje jedynie niedokonywanie wymaganych pomiarów lub niedostarczanie odpowiednim organom map akustycznych.

Teoretycznie, na podstawie art. 66 prawa budowlanego, organ nadzoru budowlanego mógłby zadecydować o konieczności dobudowy odpowiednich zabezpieczeń, gdyby poziom hałasu mógł zagrażać życiu lub zdrowi ludzi (art. 66 ust. 1 pkt 1 prawa budowlanego), a nawet zakazać użytkowania drogi (art. 66 ust. 2 prawa budowlanego).

Jednak w praktyce takie decyzje nie są wydawane. Brak jest także jakichkolwiek okresowych kontroli w tym zakresie. W szczególności w żaden sposób nie jest weryfikowane natężenie hałasu w obrębie dróg powstałych przed dniem wejścia w życie przepisów, których celem jest ograniczenie hałasu (gdzie najczęściej dochodzi do znacznego przekroczenia dopuszczalnych jego poziomów).

Jedynie w przypadku, w którym zarządzający drogą zamierza wykonać prace – np. prace ciężkiego utrzymania – wymagające pozwolenia na budowę, zatwierdzony w pozwoleniu na budowę projekt budowlany remontowanej drogi powinien uwzględniać aktualne wymogi w zakresie wystarczalności zabezpieczeń akustycznych.

Ważne! Uzyskanie pozwolenia na budowę powinno być poprzedzone wykonaniem czasochłonnej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i uzyskaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji. By uniknąć tego czasochłonnego procesu i konieczności mierzenia się z uwagami i wnioskami zgłaszanymi podczas postępowania, zarządzający drogami przeprowadzają czasami nawet znaczne roboty na podstawie tzw. zgłoszenia remontowego.

Jeżeli określonych prac nie da się zakwalifikować jako remontu bądź mamy do czynienia z inwestycją nową, niezbędne jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Uzyskanie takiej decyzji jest poprzedzone przygotowaniem raportu środowiskowego, w którym ustala się rodzaj i wymiar zmian oraz sposoby przeciwdziałania zmianom niekorzystnym dla środowiska.

Projekt budowlany powinien uwzględniać warunki ochrony środowiska przewidziane w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, tak aby z zachowaniem przepisów techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej zapewnić, między innymi, ochronę przed hałasem przez wzniesienie odpowiednich ekranów akustycznych.

Nie istnieją szczegółowe przepisy prawa regulujące np. wymaganą wysokość ekranów akustycznych ze względu na rodzaj drogi lub ich odległość od skrajni drogi lub czas, w jakim zaprojektowane ekrany miałyby spełniać swoją funkcję.

Architekt projektując ekrany akustyczne, musi brać pod uwagę wybraną technologię i pomiary hałasu odczuwalnego na danym terenie przed budową (modernizacją) drogi, a także przyjąć pewne założenia i dane szacunkowe w celu określenia przewidywanego natężenia hałasu po oddaniu drogi do użytkowania w okresie eksploatacji.

Dane te powinny uwzględniać zmiany (wzrost) ruchu w czasie, także przy uwzględnieniu rozbudowy sieci dróg. Regułą jest projektowanie ekranów co najmniej tak, by spełnić wymagania ochrony akustycznej dla przewidywanego wzrostu ruchu w krótkim okresie odpowiedzialności za wady.

Niezależnie od tego ekrany akustyczne mogą jeszcze przed oddaniem drogi do użytkowania nie spełniać swojego przeznaczenia. Wszystko dlatego że na konkretnym obszarze może występować przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu niezależne od inwestycji drogowej. W takim wypadku ekrany nie będą pełniły żadnej pożytecznej funkcji.

Nawet kontrola wykonania inwestycji towarzysząca wydaniu decyzji o pozwoleniu na użytkowanie prawdopodobnie nie wykaże żadnych nieprawidłowości, obejmie bowiem przede wszystkim zgodność wykonania obiektu budowlanego z projektem architektoniczno-budowlanym.

Ile decybeli w dzień i w nocy

Dopuszczalny poziom hałasu w środowisku, zróżnicowany w zależności od przeznaczenia terenu, na jaki następują emisje, został określony w rozporządzeniu ministra środowiska z 14 czerwca 2007.

I tak, na przykład, dla dróg lub linii kolejowych na terenach strefy śródmiejskiej miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych dopuszczalne poziomy hałasu to w porze dnia 65 dB, a w porze nocy 55 dB.

Dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego wartości te są o 5 dB niższe, a dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej wynoszą  55dB (w porze dnia) i 50 dB (w porze nocy).

Komentuje Marcin Studziński, radca prawny, partner europejski w kancelarii Squire Sanders Święcicki Krześniak

Ochrona przed hałasem i dążenie do utrzymania jak najlepszego stanu akustycznego środowiska to jeden z priorytetów współczesności.