Gmina nie może wprowadzić generalnego zakazu dla alkoholu

Rada miejska w Rudniku nad Sanem podjęła uchwałę w sprawie wprowadzenia stałego zakazu sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych w miejscach publicznych nie wymienionych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Zgodnie z jej przepisami stały zakaz spożywania, sprzedawania i podawania alkoholu miał obowiązywać na cmentarzach, w miejscach upamiętniających ważne wydarzenia historyczne, na targowiskach, przystankach autobusowych, parkingach miejscach postojowych, placach zabaw dla dzieci i obszarach kolejowych. Zakaz spożywania i sprzedaży (podawania) alkoholu radni chcieli także wprowadzić w pomieszczeniach wspólnych budynków wielorodzinnych, w szczególności na klatkach schodowych, w ciągach komunikacyjnych i piwnicach.

Nieważność w całości tej uchwały stwierdził wojewoda podkarpacki (rozstrzygnięcie nadzorcze z 17 października 2014 r., sygn. P.II.4131.2.136.2014).

W jego ocenie bowiem uchwała rady miejskiej w Rudniku nad Sanem podejmując uchwałę tej treści w sposób istotny naruszyła prawo, a w szczególności art. 14 ust. 1 pkt 4 i 6 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W myśl tego przepisu w innych niewymienionych (w ustawie) miejscach, obiektach lub na określonych obszarach gminy, ze względu na ich charakter, rada gminy może wprowadzić czasowy lub stały zakaz sprzedaży, podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów alkoholowych.

- Rada gminy stanowiąc akt prawa miejscowego związana jest tym przepisem ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi, pozostałymi przepisami tej ustawy oraz innymi powszechnie obowiązującymi aktami normatywnymi, mającymi zastosowanie w przedmiocie regulacji – mówi Janusz Olech, dyrektor Generalny Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego. – Akty prawa miejscowego winny zatem regulować kwestie wynikające z delegacji ustawowej w taki sposób, by przyjęte w oparciu o nią normy uzupełniały przepisy powszechnie obowiązujące kształtujące prawa i obowiązki ich adresatów. Dlatego delegacja ustawowa zawarta w art. 14 ust. 6 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie powinna być odczytywana w oderwaniu od innych przepisów tej ustawy, w szczególności zaś przepisów ujętych w jej art. 14 ust. 1 – 5 – wyjaśnia dyrektor Olech.

Art. 14 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

1. Zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych:

1) na terenie szkół oraz innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i domów studenckich;

2) na terenie zakładów pracy oraz miejsc zbiorowego żywienia pracowników;

3) w miejscach i w czasie masowych zgromadzeń;

4) w środkach i obiektach komunikacji publicznej, z wyjątkiem wagonów restauracyjnych i bufetów w pociągach, w których dopuszcza się sprzedaż, podawanie i spożywanie napojów alkoholowych do 4,5 proc. zawartości alkoholu oraz piwa;

5) (skreślony)

6) w obiektach zajmowanych przez organy wojskowe i spraw wewnętrznych, jak również w rejonie obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego jednostek wojskowych. 1a. (skreślony)

2. (skreślony)

2a. Zabrania się spożywania napojów alkoholowych na ulicach, placach i w parkach, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów.

3. Zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów zawierających więcej niż 18 proc. alkoholu w ośrodkach szkoleniowych.

4. Zabrania się sprzedaży i podawania napojów zawierających więcej niż 18 proc. alkoholu w domach wypoczynkowych.

5. Sprzedaż, podawanie i spożywanie napojów zawierających więcej niż 4,5 proc. alkoholu może się odbywać na imprezach na otwartym powietrzu tylko za zezwoleniem i tylko w miejscach do tego wyznaczonych.

W ocenie wojewody podkarpackiego powszechnie obowiązujące zakazy ustawowe wymienione w art. 14 ust. 1 – 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi mogą być jedynie uzupełniane przepisami lokalnymi, a z redakcji art. 15 ust. 6 wynika, że upoważnienie dla rady gminy do wprowadzania stosownych, lokalnych zakazów, ma służyć nie generalizacji, ale jedynie poszerzaniu zakazów ustawowych. Oznacza to, że przepisy prawa miejscowego wydane na podstawie art. 16 ust. 6 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie mogą być formułowane jako normy ogólne w stosunku do normy ustawowej.

- Jedynie ustawodawca, posługując się nazwami ogólnymi (np. szkoła, zakład pracy, obiekty komunikacji publicznej) może formułować normy generalne, odnoszące się do niezidywidualizowanej grupy odbiorców – wyjaśnia Janusz Olech. – Rada gminy natomiast, działając na podstawie upoważnienia ustawowego i stanowiąc przepisy lokalne, w których ustanawia dodatkowe zakazy powinna posługiwać się nazwami zindywidualizowanymi, które pozwalają odróżnić je od innych miejsc, obiektów i obszarów – dodaje.

Wojewoda zwrócił także uwagę, że rada gminy nie ma kompetencji do wprowadzania zakazów dotyczących podawania, sprzedaży czy spożywania alkoholu w miejscach, które nie mają charakteru użyteczności publicznej. Miejscami, które nie mają charakteru użyteczności publicznej są w szczególności wymienione w uchwale części wspólne nieruchomości mieszkalnych wielorodzinnych (np. klatki schodowe, piwnice, czy ciągi komunikacyjne).