Jedna deklaracja VAT w gminach od 1 stycznia 2017 r.

Od 1 stycznia 2017 r. zostanie wprowadzona obowiązkowa centralizacja rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego. Do końca 2016 r. nie będą kwestionowane rozliczenia dokonywane przez samorządy z zastosowaniem dotychczasowego modelu rozliczeń. Fiskus był dotychczas zwolennikiem zasady samodzielnego rozliczania VAT przez gminę i jej jednostki, które traktowano jako odrębnych podatników.

Samorządy będą mogły jednak podjąć decyzję o dokonaniu korekt rozliczeń (uwzględniając model scentralizowany – gmina rozlicza VAT jako podatnik), decydując też, jaki okres rozliczeniowy korekta będzie obejmowała.

W środę rząd przyjął projekt ustawy o zasadach rozliczeń w podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej (...). To skutek orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE z 29 marca 2014 r.

Zgodnie z przyjętym projektem podjęcie przez samorząd decyzji o skorygowaniu swoich wcześniejszych rozliczeń z zastosowaniem wynikającego z orzeczenia TSUE scentralizowanego systemu rozliczania VAT oznaczać będzie konieczność zwrotu części środków europejskich wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych.

Brak zgody

– Nie zgadzamy się na obciążanie samorządów odsetkami – mówi Andrzej Porawski, dyrektor biura Związku Miast Polskich. – Samorządy nie mogą być obciążane sankcjami za błędy Ministerstwa Finansów, które od momentu wejścia w życie ustawy o podatku od towarów i usług do wyroku TSUE upierało się przy niewłaściwej interpretacji przepisów. Przecież nikt, a państwo w szczególności, nie może czerpać korzyści ze swojego bezprawia – przekonuje Andrzej Porawski. I dodaje, że samorządy będą walczyć w Sejmie o to, aby zwrot środków UE odsetek nie obejmował.

Skutki korekty

Podobne stanowisko prezentuje Rada Legislacyjna przy Prezesie Rady Ministrów. – Już w opinii z 18 marca pisaliśmy, że obciążanie samorządów, które wybiorą opcję korekty rozliczeń VAT, zwrotem środków europejskich wraz z odsetkami nie jest właściwe, ponieważ nie mamy tu do czynienia z sytuacją, w której korekta VAT naliczonego jest skutkiem niezgodnego z prawem działania podatnika – wskazuje prof. dr hab Elżbieta Kornberger-Sokołowska, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i członek Rady Legislacyjnej. – Działania takie były bowiem akceptowane zarówno przez organy podatkowe, jak i sądy – dodaje. I wyjaśnia, że w takiej sytuacji środki unijne pobrane przez samorządy w ramach dofinansowania nie były pobrane nienależnie ani w nadmiernej wysokości, co uzasadniałoby stosowanie sankcji w postaci odsetek.

Również Naczelna Rada Adwokacka w opinii z 29 stycznia 2016 r. wskazała, że przewidziany w projekcie obowiązek zapłaty odsetek od zwracanych do budżetu państwa w związku z dokonywaną korektą VAT unijnych dotacji jest sprzeczny z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego.

etap legislacyjny: trafi do Sejmu

Wykonane wyroki TSUE i NSA

- Podmioty prawa publicznego, takie jak gminne jednostki budżetowe, nie mogą być uznane za podatników podatku od wartości dodanej, ponieważ nie spełniają kryterium samodzielności – wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Wielka Izba) z 29 września 2015 r. Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony został przez Naczelny Sąd Administracyjny.

- Gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych związanych z realizacją inwestycji, które zostały następnie przekazane do gminnego zakładu budżetowego, który wykonuje powierzone mu zadania własne tej gminy, jeżeli te inwestycje są wykorzystywane do sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług – uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 26 października 2015 r., sygn. I FPS 4/15.

KOMENTARZ DLA RZECZPOSPOLITEJ

Paweł Kaźmierczak
Doradca podatkowy
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp. k.

Istotą przyjętego przez Radę Ministrów na posiedzeniu 6 lipca br. projektu ustawy jest jak najszybsze dokonanie centralizacji rozliczeń w zakresie VAT w samorządach obejmujące łączne rozliczanie VAT jednostek samorządu terytorialnego wraz z jednostkami organizacyjnymi.

Projekt zakłada jednak obowiązek rozliczenia podatku przez jednostki samorządu wraz z jednostkami organizacyjnymi począwszy od 1 stycznia 2017 r. oraz prawo przejścia na wspólne rozliczenia VAT przed tym dniem, po uprzednim zawiadomieniu właściwego dla siedziby jednostki naczelnika urzędu skarbowego ze wskazaniem daty rozpoczęcia rozliczeń oraz jednostek organizacyjnych objętych łącznym rozliczeniem. (Na podstawie informacji, naczelnik urzędu skarbowego wykreśla bowiem z urzędu jednostki organizacyjne z rejestru podatników VAT z dniem wspólnego rozliczania podatku).

Projekt zawiera również regulację następstwa prawnego jednostki samorządu terytorialnego, której jednostki organizacyjne rozliczały się jako odrębni podatnicy VAT, wskazując na wstąpienie przez tę jednostkę we wszystkie przewidziane w przepisach dotyczących podatku prawa i obowiązki swoich jednostek organizacyjnych.
Regulacje projektowanej ustawy obejmują również kwestie składania korekt deklaracji za okresy rozliczeniowe poprzedzające dzień wspólnego rozliczenia VAT, w tym zagadnienia zmiany kwalifikowalności VAT w projektach unijnych wskutek odliczenia VAT uprzednio nie rozliczonego oraz zagadnienia temporalne stosowania kas rejestrujących.

Uwzględniając treść projektowanej ustawy jednostki samorządu terytorialnego zostały niejako zobowiązane do podjęcia z wyprzedzeniem stosownych działań organizacyjnych, obejmujących przygotowanie do wdrożenia scentralizowanego rozliczenia VAT.

Z pewnością proces ten będzie wymagał realizacji fazy diagnostycznej centralizacji, dotyczącej między innymi ustalenia rodzajów świadczonych usług i dokonywanej sprzedaży towarów (z punktu widzenia VAT) bezpośrednio przez jednostki organizacyjne i uzyskiwanych z tego tytułu wpływów, a zatem identyfikacji działalności gospodarczej jednostek organizacyjnych. Zapewne konieczne będzie także wdrożenie wewnętrznych procedur rozliczenia VAT ujednolicających reguły postępowania w zakresie łącznego rozliczenia VAT, zakreślających również formę i termin składnia cząstkowych ewidencji oraz informacji rozliczających należności podatkowe oraz przedstawiających strukturę odliczeń VAT, a także regulujących kwestie obowiązków i odpowiedzialności osób dokonujących w imieniu jednostek organizacyjnych stosownego rozliczenia sprzedaży i zakupów cząstkowych.

Działania związane z centralizacją rozliczeń obejmą również określenie formuły łącznej dokumentacji czynności opodatkowanych VAT (systemu wystawiania faktur i określenia danych widniejących w treści faktur, a także ujednolicenia form rachunkowego rozliczenia czynności), a także poinformowanie kontrahentów o zamierzeniu centralizacyjnym wraz z ewentualnym aneksowaniem obowiązujących umów w niezbędnym zakresie.

Projektowana ustawa stanowi jednoznaczny sygnał do podjęcia przez jednostki samorządu terytorialnego działań przygotowawczych związanych z centralizacją rozliczeń VAT, by w pełni świadomie wdrożyć zakładany przez ustawodawcę obowiązek, stanowiący implementację reguł unijnej wykładni ustawy VAT.

Finanse samorządu Z Życia Samorządów