Dzielenie i łączenie kont

Rozróżnia się podzielność poziomą i podzielność pionową.

Poziomy podział kont polega na zastąpieniu w ewidencji określonego składnika bilansowego w miejsce dotychczas stosowanego jednego konta - dwóch lub większej ilości kont bardziej szczegółowych.

Z obu stron konta podzielonego wyodrębnia się zapisy debetowe i kredytowe dotyczące określonych grup operacji gospodarczych. Zapisy te przenosi się na konta powstałe z podziału, w wyniku czego konto dzielone może przestać funkcjonować, gdyż zostanie zastąpione kontami utworzonymi z podziału, ewentualnie konto dzielone będzie funkcjonować nadal jako konto syntetyczne, a powstałe z podziału konta prowadzone równolegle będą funkcjonować jako konta analityczne.

[b]Na kontach syntetycznych zawsze obowiązuje zasada podwójnego zapisu, natomiast na kontach analitycznych zapisy są powtórzeniem zapisu z konta syntetycznego (czyli jednostronnie).[/b]

Na kontach analitycznych obowiązuje zatem tzw. zapis powtarzany polegający na tym, że księgowanie na koncie analitycznym jest wykonywane po tej samej stronie oraz w tej samej kwocie co na koncie syntetycznym, do którego konto to jest prowadzone.

Wynikają z tego tzw. równości kontrolne analityki:

1. Suma obrotów debetowych i obrotów kredytowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego równa jest odpowiednio obrotowi debetowemu i obrotowi kredytowemu tego konta.

2. Suma sald debetowych i sald kredytowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego równa jest odpowiednio saldu debetowemu i saldu kredytowemu tego konta.

Zgodność księgowania na kontach syntetycznych z kontami analitycznymi sprawdzana jest okresowo za pomocą zestawienia obrotów i sald kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego. Przykład podzielności poziomej kont przedstawia poniższy przykład.

[ramka][b]Przykład[/b]

Stan zobowiązań wobec dostawców Jednostki na dzień 1 lutego 2009 roku wynosi 500,- złotych, z tego zobowiązania wobec dostawcy A wynoszą 200,- złotych, a zobowiązania wobec dostawcy B wynoszą 300,- złotych. W miesiącu lutym 2006 roku wystąpiły następujące operacje gospodarcze: 1. Zakupiono i przyjęto materiały od dostawcy A, zapłata nastąpi w terminie późniejszym w kwocie 100,- złotych. 2. Zakupiono i przyjęto materiały od dostawcy B, zapłata nastąpi w terminie późniejszym w kwocie 200,- złotych. Należy zaksięgować operacje gospodarcze prowadząc ewidencję analityczną do konta Zobowiązania z tytułu dostaw i usług.[/ramka]

[b]Zobacz [link=http://www.rp.pl/galeria/55687,1,405990.html]ewidencję syntetyczną (przed podziałem)[/link][/b]

[b]Zobacz [link=http://www.rp.pl/galeria/55687,2,405990.html]ewidencję analityczną (po podziale) [/link][/b]

[b] Pionowy podział kont polega na wyodrębnieniu z jednej strony konta dzielonego, albo ze strony Wn, albo ze strony Ma określonych, wybranych grup operacji gospodarczych i ujmowaniu ich na specjalnie w tym celu utworzonych kontach powstałych w wyniku dzielenia. [/b]

Podzielność pionowa występuje w dwóch wariantach.

Wariant I polega na liczbowym wyłączeniu z konta bilansowego jakiegoś procesu gospodarczego lub części jego elementów celem lepszego poznania danego procesu w pewnym okresie czasu. Powstają wówczas konta niebilansowe (śródokresowe), których saldo na koniec okresu jest przenoszone na konto z którego powstały.

Wariant II polega na wyodrębnieniu określonej treści ekonomicznej z konta podlegającego podziałowi, co prowadzi do powstania kont korygujących. Konta korygujące nie mogą występować samodzielnie, gdyż są jedynie kontami pomocniczymi (poprawkami) do konta podstawowego. Saldo konta korygującego zwiększa bądź zmniejsza saldo konta podstawowego. Konto podstawowe może mieć jedno lub więcej kont korygujących. Przykład podziału pionowego ilustruje przykład poziomego podziału konta wynik finansowy.

[ramka][b] Przykład[/b]

Żeby zwiększyć przejrzystość zapisów oraz ustalić wielkości poszczególnych pozycji, które złożyły się na wynik finansowy jednostki, dokonuje się podziału konta Wynik finansowy. Poprzez podział powstają konta wyodrębnione ze strony Wn (zwiększeń wyniku) tj.: Przychody oraz wyodrębnione ze strony Ma (zmniejszeń wyniku) konta: Koszty, Podatki i obowiązkowe rozliczenia z budżetem obciążające wynik finansowy.[/ramka]

[b]Zobacz [link=http://www.rp.pl/galeria/406042,3,405990.html] wynik finansowy [/link][/b]

[b]Łączenie kont jest procesem odwrotnym do podzielności kont.[/b]

Polega na zmniejszeniu stopnia szczegółowości ich księgowego ujęcia i wprowadzeniu w miejsce dotychczas stosowanych kilku kont, konta jednego o takim samym zakresie ewidencji co konta łączone. W wyniku połączenia kont aktywnych (pasywnych) powstałe konto również jest kontem aktywnym (pasywnym). W wyniku połączenia netto konta aktywnego z kontem pasywnym powstaje konto aktywne lub konto pasywne, poprzez kompensatę wzajemnych obrotów i sald kont łączonych. W wyniku połączenia brutto konta aktywnego z kontem pasywnym powstaje konto aktywno – pasywne, czyli że na koncie łączonym nie wystąpi kompensata wzajemnych obrotów i sald kont łączonych. Konto to będzie miało dwa salda, osobno saldo debetowe i osobno saldo kredytowe. Przykład łączenia kont przedstawiono poniżej.