Aby zbierać odpady komunalne, gmina utworzy spółkę

W celu wykonywania zadań własnych gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, jak również zawierać umowy z innymi podmiotami, w szczególności z organizacjami pozarządowymi.

Przepisy ustawy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B6FB23D5B8660FDCD299EB6FBD499E2F?id=163433]o samorządzie gminnym[/link], jak również [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=20F9CBAE72CB41490FC271C8DED6EC00?id=74522]ustawy o gospodarce komunalnej[/link] dopuszczają ponadto możliwość realizacji zadań polegających na zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej przez tworzenie w tym celu spółek prawa handlowego.

Gminy mogą ponadto tworzyć spółki i przystępować do spółek, które prowadzą działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej. Jest to jednak możliwe wyłącznie w określonych przepisami prawa przypadkach i po spełnieniu ustawowych warunków.

[srodtytul]Ustawowe przesłanki[/srodtytul]

Tworzenie przez gminę spółek jest zatem dopuszczalne w celu realizacji zadań własnych. Jakie to są zadania, mówi nam art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z jego treścią podstawowym zadaniem własnym gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. W szczególności natomiast zadania własne obejmują sprawy wymienione w punktach 1 – 20 tego artykułu.

Przykładowo można wskazać, że są to zadania z zakresu ładu przestrzennego, gminnych dróg, ulic i mostów, zaopatrzenia w wodę i kanalizacji, usuwania oraz oczyszczania ścieków i odpadów komunalnych, transportu zbiorowego, sportu, kultury czy ochrony zdrowia. Aby zadanie te realizować, gmina może zatem tworzyć osoby prawne, np. spółki prawa handlowego.

Jak natomiast wynika z treści art. 10 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej, poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki.

Po pierwsze, jeżeli na jej terenie istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej. Po drugie, jeżeli występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów prawa środków nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.

Zaznaczyć w tym miejscu trzeba, że gmina może również spółkę utworzyć (lub do niej przystąpić) również wówczas, gdy zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

[srodtytul]Konieczna uchwała [/srodtytul]

Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Jak natomiast wynika z treści art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. f ustawy o samorządzie gminnym, w szczególności do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących tworzenia i przystępowania do spółek i spółdzielni oraz ich rozwiązywania i występowania z nich.

Przepis ten jest zatem podstawą prawną do tworzenia przez rady gminy spółek prawa handlowego działających zarówno w sferze użyteczności publicznej, jak i poza tą sferą w warunkach określonych w art. 10 ust. 1 – 3 ustawy o gospodarce komunalnej.

Do zadań organu wykonawczego gminy (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) należy, po podjęciu przez radę gminy uchwały o utworzeniu spółki, określenie czasu wykonywania poszczególnych czynności i ich kolejności przy uwzględnieniu przepisów kodeksu spółek handlowych oraz innych przepisów mających zastosowanie do utworzenia spółki.

[srodtytul]Zarząd i inne organy[/srodtytul]

Utworzone przez gminy spółki muszą być wyposażone w organy zarządzające i nadzorcze. Jak wynika z treści art. 10a ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego utworzenie rady nadzorczej jest obligatoryjne.

Co do zasady do jej powołania stosuje się przepisy kodeksu spółek handlowych, jednak z modyfikacjami wprowadzonymi przepisami ustawy o gospodarce komunalnej. Po pierwsze ta ostatnia regulacja określa czas trwania jej kadencji (trzy lata).

Po drugie określa wymagania, jakie muszą spełniać osoby wchodzące w skład tego ciała. Ustęp 4 art. 10a stanowi mianowicie, że członkowie rady nadzorczej, reprezentujący w niej jednostkę samorządu terytorialnego, są powoływani spośród osób, które złożyły egzamin w trybie przewidzianym przepisami o prywatyzacji i komercjalizacji.

Dodatkowo do zasiadających w radzie nadzorczej reprezentantów gminy stosuje się wynikające z art. 13 ust. 1 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji ograniczenia. W szczególności nie mogą oni pozostawać w stosunku pracy z tą spółką ani też posiadać jej udziałów lub akcji.

Podstawowym zadaniem rady nadzorczej jest powoływanie i odwoływanie zarządu spółki utworzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego. Co istotne, umowa spółki z udziałem gminy lub jej statut nie mogą zawierać postanowienia, które ograniczałoby wyłączną kompetencję rady nadzorczej do wyboru członków zarządu [b](por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 25 kwietnia 2007 r., VI ACa 1364/06).[/b]

Natomiast jeżeli chodzi o zgromadzenie wspólników jednoosobowych spółek utworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, to jego funkcję wykonują organy wykonawcze. W powiecie i województwie będzie to zarząd. W jednoosobowych spółkach utworzonych przez gminy funkcję zgromadzenia wspólników sprawuje wójt (burmistrz, prezydent miasta).

[ramka][b]Uwaga[/b]

Ograniczenia dotyczące tworzenia przez gminy spółek prawa handlowego oraz przystępowania do takich spółek nie mają zastosowania do podmiotów, które zajmują się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego.