Środki na finansowanie inwestycji komunalnych

System przekazywania funduszy europejskich zakłada, że to samorządy w pierwszej kolejności finansują wydatki związane z dotowanym projektem. Dopiero po jego realizacji mogą zwrócić się o refundację. Nawet jeżeli samorząd ma sposobność skorzystania z zaliczki, to i tak musi posiadać wkład własny.

Dlatego władze lokalne muszą ustalić, jak w najlepszy sposób sfinansować wszystkie niezbędne inwestycje. Możliwości, wbrew pozorom, jest niemało. Wybór konkretnego rozwiązania zależy od danego przypadku.

Bez jego analizy trudno jest jednoznacznie wskazać, jaki instrument – np. kredyt czy emisja obligacji – będzie bardziej korzystny dla sfinansowania niedoboru środków.

[srodtytul]Droga do banku[/srodtytul]

Jedną z częściej wykorzystywanych możliwości jest kredyt. Jego zaletą jest to, że na rynku istnieje wiele banków, a tym samym mamy możliwość wyboru tego, który zaproponuje najlepsze warunki. Minusem to, że z reguły oprocentowanie oparte jest na zmiennej stopie procentowej, co wprowadza dodatkowy czynnik ryzyka.

Najczęściej nie ma też możliwości ustanowienia elastycznego okresu karencji, co oznacza, że raty kredytu należy zacząć spłacać wkrótce po jego uruchomieniu. Ponadto zgodnie z definicją kredyt jest instrumentem celowym, co oznacza, że najczęściej jest udzielany na sfinansowanie konkretnych potrzeb, np. inwestycji drogowej, remontu szkoły lub budowy kanalizacji.

[srodtytul]Trzy razy P[/srodtytul]

Warto się zastanowić, czy samorząd musi rzeczywiście angażować samodzielnie środki na inwestycję. Wydatki można przerzucić na przedsiębiorcę w ramach umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym (PPP). W zamian za wykonanie jakiegoś projektu zyskuje on prawo do zarządzania nim przez określony czas i pobierania z tego opłat.

Chociaż nie każde przedsięwzięcie da się w ten sposób sfinansować, to samorządy powinny odważniej sięgać po tę sposobność. Bowiem na razie PPP nie funkcjonuje w Polsce tak, jak powinno. W niektórych krajach nawet 20 proc. wszystkich inwestycji infrastrukturalnych jest tak finansowanych.

Włączenie prywatnych firm do inwestycji komunalnych pozwala finansowo odciążyć samorządy i dać im możliwość realizacji w tym samym czasie innych projektów.

Trzeba jednak uczciwie przyznać, że zastosowanie formuły PPP w połączeniu z dofinansowaniem unijnym jest znacznie bardziej skomplikowane. Dużo łatwiej uzyskać wsparcie z funduszy europejskich w tradycyjny sposób.

Jeszcze inną możliwością jest wykorzystanie leasingu. Dzięki tej formie umowy gmina może dysponować jej przedmiotem bez konieczności angażowania w jednym czasie dużych środków. Oczywiście raty wynikające z tej umowy trzeba spłacać, ale opłaty te są rozłożone w czasie.

[srodtytul]Catalyst[/srodtytul]

We wrześniu 2009 r. rozpoczął działalność rynek Catalyst. Jest on prowadzony na platformach transakcyjnych Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie i firmy BondSpot. Obrót na nim prowadzony jest w formie rynku regulowanego i tzw. alternatywnego systemu obrotu. Nie wnikając w szczegóły, daje on możliwość przeprowadzenia emisji obligacji komunalnych (także korporacyjnych).

Taka oferta może mieć charakter prywatny. Jest tak wówczas, gdy kierowana jest do nie więcej niż 99 inwestorów. Druga sposobność to emisja publiczna, czyli kierowana do nieograniczonej liczby adresatów. Warto podkreślić, że dotychczasowa praktyka wskazuje na przewagę emisji prywatnych.

Wyjątkiem były np. emisje Rybnika i Poznania. Dlaczego warto rozważyć ten sposób pozyskiwania pieniędzy? Wskazując na zalety emisji obligacji, da się wymienić:

- elastyczność,

- długi okres zapadalności,

- proste procedury,

- aspekty marketingowe,

- koszt pieniądza.

Obligacje są bardziej elastycznym źródłem finansowania niż kredyt. Zasadą jest, że to emitent ustala warunki spłaty, chociaż muszą być one zgodne ze standardami tego rynku. Jednak nie są to tak sztywne reguły, jak te które wynikają zazwyczaj z umów bankowych.

Elastyczność tego instrumentu przejawia się m.in. w swobodzie ustalania terminu emisji i wykupu. Emisja obligacji daje szansę na zaciągnięcie zobowiązania na wiele lat (na rynku można spotkać obligacje kilkunastoletnie).

Wydłużenie okresu spłaty długu umożliwia lepsze dopasowanie struktury i harmonogramu rozliczeń do możliwości budżetu. Ponadto po emisji samorząd może spłacać wyłącznie odsetki, a wykup kapitału następuje dopiero po kilku latach (np. dzięki emisji kolejnej serii obligacji). Nie bez znaczenia jest zwolnienie z obowiązku stosowania przepisów o zamówieniach publicznych (przy zaciąganiu kredytu trzeba je stosować). Kolejne zalety, chociaż trudniejsze do wycenienia, to aspekty marketingowe.

Ponieważ obligacje postrzegane są jako instrument nowocześniejszy od kredytu lub pożyczki, to samorząd, który decyduje się na emisję, także może być postrzegany jako nowoczesny i prorynkowy. Przygotowanie całego programu emisji daje szansę na wypracowanie sobie dobrej pozycji wśród inwestorów, a w konsekwencji wynegocjowanie korzystniejszych warunków przy okazji kolejnych emisji. Ponadto wprowadzenie obligacji na Catalyst daje także sposobność zaoferowania ich mieszkańcom.

Dzięki temu dana społeczność angażuje się w finansowanie lokalnych inwestycji, a jednocześnie ma szansę zarobić na odsetkach. I wreszcie koszt pieniądza. Emisja obligacji, chociaż nie jest to regułą, może być tańsza od kredytu. Przykładowo będzie na to wpływać sposób ustalenia spłaty odsetek.

W przypadku kredytu z odsetkami spłacanymi co miesiąc lub co kwartał koszty obsługi obligacji będą tańsze, jeżeli założymy, że w tym wypadku są one płacone raz do roku. Wynika to z uwzględnienia wartości pieniądza w czasie.

[ramka][b]Międzynarodowe instytucje także udzielą wsparcia[/b]

Oprócz krajowych instytucji finansowych pomoc oferują także międzynarodowe. Mogą jej udzielać np. jako kredytów lub pożyczek.

Co istotne część tych instytucji została utworzona w celu wspierania rozwoju państw i ich regionów, a nie osiągania zysków. Dzięki temu oferują wsparcie na preferencyjnych zasadach. W szczególności należy pamiętać o:

- Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju (www.erbd.com),

- Europejskim Banku Inwestycyjnym (www.eib.org),