Sejm rusza z ustawą abolicyjną. Polskim ochotnikom z Ukrainy nie będą grozić kary

– Sytuacja prawna polskich obywateli, którzy walczą po stronie Ukrainy, powinna być dawno uregulowana. Jesteśmy im to winni – mówi „Rzeczpospolitej” Paweł Suski z KO, wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Obrony Narodowej. Potwierdza, że Sejm w końcu, po ponad trzech latach od rozpoczęcia pełnoskalowej wojny w Ukrainie, ma wprowadzić abolicję dla walczących tam Polaków.

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Wojna w Ukrainie. Fiasko letniej ofensywy Putina

W ciągu kilkumiesięcznego natarcia na Ukraińców rosyjska armia nie osiągnęła żadnego z zaplanowan...

Obecnie kodeks karny przewiduje, że „kto, będąc obywatelem polskim, przyjmuje bez zgody właściwego organu obowiązki wojskowe w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej, podlega karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu”. Kary grożą teoretycznie tylko tym ochotnikom, którzy zaciągnęli się w Ukrainie bez zgody MON, jednak w praktyce większość z nich takich pozwoleń nie ma. Ilu Polakom mogą grozić kary? Tego nie wie nikt.

Przez ukraińskie jednostki mogło się przewinąć kilkudziesięciu, a nawet kilkuset Polaków

– W związku z obowiązującym prawem, przewidującym kary za służbę w obcej armii, większość ochotników się z tym nie obnosi. Zdarzają się nawet tak ekstremalne przypadki, jak 18-letniego Wojciecha spod Poznania, poszukiwanego od połowy marca, który we wrześniu „odnalazł się”, zostając bohaterem filmu ukraińskiego centrum rekrutacji ochotników – mówi Karolina Kuzema, dziennikarka relacjonująca od początku agresję rosyjską w Ukrainie.

– Przez ukraińskie jednostki mogło przewinąć się kilkadziesiąt, maksymalnie kilkaset osób z polskim paszportem – mówi Paweł Suski. – Są wśród nich osoby niezwiązane z Ukrainą, walczące z potrzeby serca, ale też ochotnicy z mniejszości ukraińskiej w Polsce czy też Polacy mieszkający na co dzień w Ukrainie – wylicza.

Czytaj więcej

Plus Minus

Janusz „Kozak” Szeremeta. Polska kropla w morzu krwi

Janusz Szeremeta, Polak walczący na Ukrainie, miał pseudonim Kozak. W jego przypadku trudno o lep...

– Jeden z najbardziej znanych polskich ochotników, zmarły w grudniu 2022 r. Janusz Szeremeta, miał żonę Ukrainkę – przypomina Karolina Kuzema. – Więc częściowo była to dla niego sprawa rodzinna, jednak przede wszystkim, jak wielu innych walczących tam Polaków, był przekonany, że Ukraińcy trzymają pierwszą linię, broniąc nie tylko swojej ziemi, ale też Polski i Europy. Choć oczywiście zdarzają się przypadki Polaków, którzy zaciągają się do służby dla pieniędzy – dodaje.

Jej zdaniem Polacy początkowo służyli w Legionie Międzynarodowym, jednak wskutek zmiany ukraińskiego prawa, ułatwiającej rekrutowanie ochotników z zagranicy, są dziś rozsiani po zwykłych brygadach.

Nasi rozmówcy nie znają przypadków, by ktokolwiek z Polaków był skazany za służbę w ukraińskiej armii bez zgody MON. – Wygląda to na świadomą politykę prokuratury, która zdaje sobie sprawę z bezsensu tego przepisu – mówi Paweł Suski.

Co nie zmienia faktu, że wspomniany przepis wciąż istnieje. – I jest to niestety wyrzut sumienia dla polskiej klasy politycznej – dodaje poseł KO.

Z niejasnych powodów abolicji nie wprowadzono za rządów PiS

Paweł Suski przypomina, że pierwsze przymiarki do zmiany prawa pojawiły się za rządów PiS, ale nie udało się ich doprowadzić do końca. Jako pierwszy projekt abolicyjny już w pierwszych tygodniach po rosyjskiej agresji złożył senator Krzysztof Kwiatkowski, związany z ówczesną opozycją, a dziś koalicją. Jego projekt można było uznać za ponadpolityczny, bo przed wysłaniem go do Sejmu głosowali za nim w Senacie także politycy PiS. Jednak ówczesna marszałek Sejmu Elżbieta Witek z PiS nie nadała mu nawet numeru druku sejmowego.

Czytaj więcej

Polityka

Zamrożona abolicja dla ochotników walczących na Ukrainie

Ustawa mająca znieść odpowiedzialność karną za służbę w ukraińskiej armii utknęła w Sejmie.

O ile w tym przypadku decyzję Witek można było rozumieć jako niechęć do ówczesnej opozycji, w przypadku kolejnego projektu abolicyjnego jej zachowanie trudno było już racjonalnie wytłumaczyć. W grudniu 2022 r. złożyli go przedstawiciele wszystkich liczących się klubów i kół, poza Konfederacją. Z ramienia PiS podpisy złożyli m.in. ówczesna wicemarszałek Małgorzata Gosiewska i Michał Dworczyk, ówczesny minister zajmujący się pomocą Ukrainie. Witek temu projektowi również nie nadała numeru druku. Nieoficjalnie się mówiło, że powodem był personalny konflikt między nią a Dworczykiem.

Tym razem jednak prace w Sejmie mają iść bez przeszkód. – Pierwsze czytanie projektu przewidziane jest na pierwsze październikowe posiedzenie Sejmu – mówi nam Paweł Suski.

Projekt przewiduje, że „przebacza się i puszcza w niepamięć” podjęcie służby w ukraińskich siłach zbrojnych oraz prowadzenie zaciągu do ukraińskiego wojska obywateli polskich lub przebywających w Polsce cudzoziemców. Projekt nakłada też obowiązek przekazania informacji na ten temat polskim władzom.