Zasady przekształcania szkół publicznych określają przepisy ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Z przepisów art. 59 tej ustawy wynika, że po pierwsze, szkoła może zostać zlikwidowana (przekształcona) z końcem roku szkolnego. Po drugie, organ prowadzący jest zobowiązany zawiadomić o zamiarze likwidacji (przekształcenia) rodziców uczniów oraz właściwego kuratora oświaty co najmniej na sześć miesięcy przed terminem likwidacji (przekształcenia). Po trzecie, konieczne jest zasięgnięcie opinii w sprawie przekształcenia (likwidacji) organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Już niedługo opinia kuratora w tej sprawie ma być dla organów prowadzących wiążąca.
Początek i koniec roku
Jak wyjaśnił wojewoda mazowiecki w wydanym ostatnio rozstrzygnięciu nadzorczym, rok szkolny we wszystkich szkołach i placówkach oświatowych rozpoczyna się 1 września i kończy 31 sierpnia roku następnego. W konsekwencji jedynym możliwym terminem, w którym szkoła może zostać zlikwidowana albo przekształcona, jest właśnie 31 sierpnia. Jest to termin ustawowy. Został określony w art. 63 ustawy o systemie oświaty i nie może zostać zmieniony uchwałą rady gminy. Określenie w uchwale terminu przekształcenia szkoły z naruszeniem przepisów ustawy o systemie oświaty stanowi istotne naruszenie prawa uzasadniające stwierdzenie nieważności uchwały rady gminy (LEX-S. HL. 4131.7.2011).
Stanowisko wojewody potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych. Przykładowo wskazać można wyrok NSA we Wrocławiu z 5 maja 1998 r., w którym sąd stwierdził, że przyjęcie w uchwale rady gminy innego terminu likwidacji szkoły niż wynikającego z art. 63 ustawy o systemie oświaty stanowi rażące naruszenie tego przepisu.
Kolejne obowiązki dla organów gmin związanych z likwidacją lub przekształcaniem szkół publicznych wynikają z przepisów ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (DzU z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.). Zgodnie z treścią jej art. 19 organy władzy i administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego obowiązane są kierować założenia albo projekty aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych celem przedstawienia opinii do odpowiednich władz statutowych związku zawodowego.
Opinia związku zawodowego
Dotyczy to również uchwał rady gminy dotyczących likwidacji lub przekształcenia szkoły publicznej. Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 29 listopada 2010 r., do zaopiniowania przez związek zawodowy rada gminy powinna przedstawić przynajmniej jeden z projektów uchwał podejmowanych na podstawie art. 59 ust. 1–5 ustawy o systemie oświaty. Albo powinien to być projekt uchwały intencyjnej, wyrażającej zamiar likwidacji (przekształcenia) szkoły, albo projekt uchwały ostatecznej, na mocy której placówka ma być przekształcona bądź zlikwidowana (sygn. I OPS 2/10). Przekazania do zaopiniowania przez związek zawodowy uchwały już podjętej nie można uznać za wypełnienie obowiązków wynikających z art. 19 ustawy o związkach zawodowych.
