Wejście w życie kodeksu wyborczego wzbudziło wątpliwości: kto stwierdza, że mandat radnego (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) wygasł? Czy właściwa w tych sprawach jest rada gminy, czy też komisarz wyborczy?
Problem wyjaśniła Państwowa Komisja Wyborcza, która stanęła na stanowisku, że w obecnej kadencji samorządowych organów (2010 – 2014) stwierdzaniem wygaśnięcia mandatu radnego (wójta) zajmuje się właściwa rada. Zdaniem PKW wynika to wprost z art. 16 ust. 3 i 4 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy (DzU nr 21, poz. 113 ze zm.).
W sprawie tej niezbędne jest zastosowanie wykładni celowościowej przepisów wprowadzających – czytamy w stanowisku PKW. – Stwierdzenie wygaśnięcia mandatów oraz uzupełnienie składu rad mieści się bowiem w szeroko rozumianym pojęciu wyborów, które zgodnie z treścią art. 16 tej ustawy do końca bieżącej kadencji przeprowadza się na podstawie przepisów dotychczasowych, czyli ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.
Przyjęcie tezy, że to komisarze wyborczy stwierdzają wygaśnięcie mandatu radnego (wójta), podważa – zdaniem PKW – sens odroczenia usunięcia z samorządowych ustaw ustrojowych przepisów mówiących, że w razie bezczynności rady mandat wygasza (zastępczo) wojewoda.
Nie może być również tak, że na podstawie innych przepisów dokonywana będzie ocena, czy kandydat posiada bierne prawo wyborcze, a tym samym czy może startować w wyborach, a na podstawie innych ocena, czy wygaśnięcie mandatu np. radnego nastąpiło z powodu utraty biernego prawa wyborczego – uzasadnia Komisja.
