Przetargi: potrzeba zmian w Krajowej Izbie Odwoławczej

Wprowadzenie obowiązkowych trzyosobowych składów orzekających, np.: w sprawach przekraczających unijne progi, stałych ekspertów technicznych i ekonomicznych, a także stanowisk pomocniczych postulują autorzy raportu o Funkcjonowaniu środków ochrony prawnej w UE. Zalecają też ustanowienie jednego sądu do rozpatrywania odwołań od orzeczeń KIO.

Zdaniem autorów warto też wydłużyć terminy na złożenie odwołania, obniżyć opłaty za wpisy i środki ochrony prawnej oraz wprowadzić obowiązek przekazania stronom i uczestnikom pism procesowych przed rozprawą. Pojawia się też postulat przedłużenia zakazu zawarcia umowy do upływu terminu na wniesienie skargi oraz przyznania stronom możliwości wnioskowania o zabezpieczenie powództwa poprzez zakaz zawarcia umowy (KIO mogłaby go uchylić).

Wzmocnienie Izby

Raport przygotowało Stowarzyszenie Prawa Zamówień Publicznych na podstawie ankiet przeprowadzonych w kancelariach będących członkami stowarzyszenia, z 28 państw UE. Stowarzyszenie podkreśla, że wskazane postulaty poprawiłyby działanie prawa zamówień publicznych, a zwłaszcza . przewidywalność orzeczeń KIO.

Według danych Urzędu Zamówień Publicznych w zeszłym roku do KIO wpłynęło 2496 odwołań. To i tak mniej niż w rekordowym 2013 r. (wówczas było ich ponad 3000), ale znacznie więcej niż w innych krajach Wspólnoty – ok. 1000 w Czechach, Niemczech i Bułgarii, 1200 w Chorwacji i Hiszpanii. Taka duża liczba spraw powoduje, że KIO skupia się na szybkości postępowania, więc cierpi jakość.

– Większość wniosków i ustaleń zawartych w raporcie potwierdza wcześniejsze ustalenia Urzędu – mówi Małgorzata Stręciwilk, prezes UZP. – Przykładem jest kwestia wyznaczenia jednego sądu właściwego w sprawach skarg na orzeczenia KIO. W tej sprawie na początku tego roku wystąpiłam z wnioskiem i specjalnym raportem do Ministra Sprawiedliwości. Niektóre wnioski zawarte w raporcie wciąż jednak wymagają dyskusji i weryfikacji – dodaje.

Postulat ograniczenia liczby sądów rozpatrujących odwołania popiera też KIO. Zdaniem Magdaleny Grabarczyk, wiceprezes Krajowej Izby Odwoławczej, do ujednolicenia orzecznictwa przyczyniłoby się także zwiększenie dostępności skargi kasacyjnej dla stron i uczestników postępowania.

– Warte zbadania i rozwagi jest stworzenie możliwości podejmowania uchwał dotyczących interpretacji przepisów przez zgromadzenie ogólne izby – dodaje.

– Jeśli KIO ma być organem quasi-sądowym, trzeba zapewnić pełną niezależność – wskazuje Tomasz Czajkowski wiceprzewodniczący Rady Zamówień Publicznych i były prezes UZP. – Obecnie jest ona finansowo i służbowo zależna od prezesa UZP – dodaje.

Zdaniem Magdaleny Grabarczyk przede wszystkim należy zwiększyć prestiż członka KIO, tak by sprzyjał realizacji jej celów, tzn. szybkości i jednolitości rozpoznawania odwołań.

– Zapewnieniu ciągłości wykładni sprzyja ciągłość personalna. Każdy arbiter posiadający specjalistyczną wiedzę wynikającą z przeprowadzonych rozpraw odchodzący z Izby to dla nas duża strata – dodaje.

W tym roku z KIO odeszło dwóch z ok. 40 orzekających.

Inne postulaty

Z kolei dr Aleksandra Sołtysińska z Uniwersytetu Jagiellońskiego zwraca uwagę na dwie inne kwestie, zawarte w unijnej dyrektywie, które nie zostały właściwie implementowane w Polsce.

– Pierwsza to możliwość unieważnienia postępowania –wskazuje ekspertka. – Nie zawsze wiadomo, czy ma to stwierdzić sąd czy KIO, co utrudnia dochodzenie tego prawa.

Druga sprawa to kwestia odszkodowań.

–Prawo unijne umożliwia ubieganie się o pełne zadośćuczynienie, także za utratę samej szansy uzyskania zamówienia, gdy wykonawca nie jest w stanie wykazać, że rzeczywiście jego oferta była korzystniejsza – tłumaczy dr Sołtysińska. – W polskim orzecznictwie są różne koncepcje i należałoby to jakoś usystematyzować.

Tomasz Czajkowski zwraca uwagę że dla usprawnienia systemu należałoby wprowadzić instytucję podobną do istniejącego niegdyś protestu, jako pierwszy środek rozstrzygania sporu na linii zamawiający–wykonawca.

Z raportu wynika jednak, że taka instytucja istnieje tylko w siedmiu z 28 państw UE. Raport zostanie zaprezentowany w czwartek 28 września na konferencji, nad którą patronat medialny objęła "Rzeczpospolita"

dr Piotr Bogdanowicz, kancelaria Clifford Chance

TXT - Krotko - 8.25 - L: Przewidziany w dyrektywie odwoławczej postulat możliwie szybkiego postępowania odwoławczego nie powinien być rozumiany dosłownie. W wielu państwach członkowskich albo nie ma ustawowego terminu rozpoznawania odwołań, albo wynosi on 30 dni. Krajowa Izba Odwoławcza należy do najszybszych organów w Unii Europejskiej. Szybkość musi iść jednak w parze z jakością wydawanych orzeczeń.

Anna Szymańska, radca prawny, kancelaria Dentons

Coraz większa profesjonalizacja rynku zamówień publicznych oraz merytoryczny charakter spraw odwoławczych wymagają większej niż dotychczas dostępności wsparcia eksperckiego. Dowód z opinii biegłego w obecnym kształcie bardzo wydłuża postępowanie, dlatego warto się zastanowić nad możliwościami przyspieszenia tej ścieżki. W niektórych państwach funkcjonuje np. instytucja stałych ekspertów z różnych dziedzin, w tym ekonomicznych i technicznych.

dr Wojciech Hartung, kancelaria Domański Zakrzewski Palinka