Najważniejsze to niezawisłość i niezależność sędziego

[b]Rz: W jaki sposób wybitny prawnik – powiedzmy: naukowiec czy nauczyciel akademicki – przekształca się w sędziego Trybunału Konstytucyjnego?[/b]

[b]Bohdan Zdziennicki:[/b] Ciężką pracą. Nawet gdy jest konstytucjonalistą z dużym dorobkiem w zakresie doktryny, to musi opanować trudną sztukę orzekania o sprawach konstytucyjnych. Do Sądu Najwyższego sędziowie dochodzą (jeśli nie są naukowcami) po wielu latach praktyki orzeczniczej w sądach powszechnych. Orzekania o zgodności przepisów z konstytucją nie można nauczyć się nigdzie poza Trybunałem.

[b]Jaką cechę sędziego uważa pan za fundamentalną?[/b]

Prawo wymaga, aby kandydat na sędziego Trybunału był wybitnym prawnikiem o nieskazitelnym charakterze. Życiorysy naszych sędziów to potwierdzają: każdy z nich, czy to wywodzący się z nauki, czy z praktyki, przed wyborem do Trybunału miał swój dorobek i ugruntowaną pozycję nie tylko w świecie prawniczym. Z mojej blisko 30-letniej praktyki sądowej wynika ponadto, że najwyższą wagę przywiązywać należy do niezawisłości i niezależności sędziego, jego osobowości i sumienia. Uważam, że parlament wybierający sędziów powinien uwzględniać te elementy.

[b]W Sejmie trwają prace nad zmianą trybu wyłaniania sędziów Trybunału oraz wyboru prezesa i wiceprezesa TK. Wybory mają być mniej upolitycznione i oderwane od aktualnej dominacji politycznej w parlamencie. Czy konsultowano z Trybunałem te rozwiązania?[/b]

Nie było takich konsultacji – i nie powinno być. Trybunał nie powinien się wypowiadać na temat żadnych projektów ustaw, bo zawsze może się zdarzyć, że uchwalony później przepis trafi tu do oceny jego zgodności z konstytucją. W takim wypadku Trybunał mógłby się spotkać z zarzutem braku bezstronności i wyrażania opinii przed rozpatrzeniem sprawy.

[b]Pomówmy o zaległościach w Trybunale: na rozstrzygnięcie czeka ponad 200 spraw. Przyjmując, że rocznie TK wydaje ok. 70 wyroków, na rozładowanie tego korka potrzeba ze trzy lata.[/b]

Każdy sąd konstytucyjny boryka się z problemem wielkiego napływu spraw i z bardzo trudnym problemem kontroli wstępnej. Polega ona na eliminowaniu spraw, których Trybunał nie podejmie. Trybunał Konstytucyjny Niemiec zatrzymuje w toku kontroli wstępnej ponad 90 proc. spośród ok. 6 tys. spraw napływających do niego rocznie. I my musimy stworzyć jakiś mądry mechanizm selekcji, który pozwoli na likwidację zaległości, nie pozbawiając nikogo prawa do skargi konstytucyjnej.

[b]Na rozpatrzenie czeka m.in. blisko 40 pytań prawnych, w których zaskarżono system wynagradzania sędziów. Co Trybunał zamierza zrobić z tym zbiorowym protestem?[/b]

Pytania prawne sądów z formalnego punktu widzenia są do siebie podobne i będziemy się starali łączyć je przynajmniej po kilka. Choć postrzegane są jako walka sędziów o wynagrodzenia, mają ogromną nośność społeczną, a my widzimy w nich problem wykonywania dyspozycji ustawy zasadniczej. Wymienia ona jedną tylko profesję – sędziów właśnie – jako tę, która powinna być godnie wynagradzana. A ma to niewątpliwie związek z gwarancją niezawisłości i niezależności władzy sądowniczej, która decyduje o prawach i wolnościach obywatelskich.

[b]Co to jest godne wynagrodzenie w naszych warunkach? Takie jak prezesa banku, spółki, ministra?[/b]