W oddalonym od Paryża o 90 km. na południowy zachód Chartres zobaczyć można, jak żyją dzięki światłu i zmieniają z upływem czasu.
W miejscu, w którym dziś stoi katedra, pierwszą chrześcijańską romańską bazylikę wzniesiono w VIII wieku. Największą z późniejszych pożóg był pożar, który w 1194 roku wymógł decyzję przebudowy na wczesnogotycką świątynię. Fundamentami są grube mury wpuszczone w ziemię na głębokość ośmiu metrów. Katedrę konsekrowano w 1260 roku, była pierwszą poświęconą Najświętszej Marii Pannie. W jej centrum znajduje się największy w Europie labirynt pełniący nie tylko rolę dekoracyjną, ale także umożliwiający wiernym symboliczną podróż do Ziemi Świętej. W średniowieczu pielgrzymi przybywali do katedry w Chartres na cztery wielkie odpusty. Długa na 130 metrów i wysoka na 37, trzynawowa świątynia ma 160 kunsztownie zdobionych okien. Tamtejsze witraże są najlepiej zachowanym przykładem średniowiecznej sztuki. Mają łącznie 2600 metrów kwadratowych powierzchni i słyną z intensywnych barw błękitnego kobaltu. Większość to dzieła z XIII wieku. Najsłynniejszy znajduje się w oknie z Najświętszą Marią Panną Pięknego Szkła (Błękitną Różę) z drugiej połowy XII wieku. Przetrwał pożar z 1194 roku. Rozeta na głównej fasadzie powstała na początku XIII wieku. Razem z oknami ostrołukowymi tworzy koncentryczne kręgi dające wrażenie strumieni światła wpadających przez ściany do wnętrza. Konstrukcja architektoniczna zdaje się być jedynie jej oprawą. Z zewnątrz dobrze widać fakturę szkła - nie jest płaskie z powodu technik jego wytwarzania w średniowieczu.
- W porównaniu z innymi gotyckimi katedrami ta jest świetnie zachowana – zwraca uwagę Gilles Fresson, historyk. – Zachowało się 100 procent architektury i 80 procent witraży. Przetrwały wojnę stuletnią, wojny religijne, rewolucję francuską, złe konserwacje, dwie wojny światowe.
Każdy witraż miał fundatora – wielu z nich zostało uwiecznionych na szklanych mozaikach poprzez ilustrowanie zajęć ich cechów. Są wśród nich rycerze, bankierzy, biskupi, a nawet rzeźnicy i kuśnierze. Zilustrowana została też przypowieść o synu marnotrawnym i to zaskakująco dosłownie, by nie rzec – dosadnie. W witrażu składającym się z 30. kwater – treść dziesięciu koncentruje się na zabawach z prostytutkami. Historycy nie wykluczają, że ów witraż mógł zostać ufundowany przez kurtyzany.
Witraże z katedry w Chartres restaurowane co 100 lat – można w nich dostrzec kawałki szkła z różnych epok, którymi wypełniano ubytki.
