Anna Nowacka-Isaksson: Awantura o rozprawę o islamizmie

Przyszła pora na obronę mojej tezy, że Stowarzyszenie Islamskie w Szwecji stanowi filię międzynarodowego Stowarzyszenia Braci Muzułmanów” – napisał na Facebooku doktorant wydziału humanistycznego i teologii uniwersytetu w Lund Sameh Egyptson.

Dysertacją urodzony w Egipcie Egyptson (to przybrane nazwisko) wiele ryzykował. Był bowiem jeszcze przed jej napisaniem oskarżany o snucie islamofobicznych teorii spiskowych, że szwedzkie społeczeństwo przeniknęli islamiści z organizacji Bracia Muzułmanie.

W swojej rozprawie ujawnił z nazwiska znanych reprezentantów islamu jako antydemokratów. Główny promotor Egyptsona, fiński profesor studiów misyjnych i ekumenicznych Mika Vähäkangas przyznał, że bierze pod uwagę, że dysertacja może stać się przedmiotem procesów o zniesławienie, a on sam jest gotów stawić się przed sądem.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Anna Nowacka-Isaksson: Szwecja zmienia konstytucję

Zmiana prawa o szpiegostwie zagranicznym może grozić wolności słowa.

Sameh Egyptson ostry atak przypuścił na szwedzkie partie polityczne i władze, które według niego dały się zwieść ultrareakcyjnej grupie islamistów występujących pod fałszywą banderą z roszczeniami reprezentowania muzułmanów. Krytykuje fakt, że przez wiele lat gminy, rada ds. edukacji, Szwedzka Agencja Międzynarodowej Współpracy na rzecz Rozwoju i organ wspierania wspólnot wyznaniowych przyznawały setki milionów zrzeszeniom edukacyjnym, szkołom i organizacjom kierowanym przez antydemokratów. Mała grupa islamistów infiltrowała partie (m.in socjaldemokratów, Zielonych i Centrum), placówki nauczania i zrzeszenia edukacyjne, przekonuje Egyptson. Podkreśla, że już dawno temu powinno się zwrócić uwagę na to, komu przyznano w Szwecji publiczne stanowiska jako przedstawicielom wyznawców islamu. Choć w gruncie rzeczy reprezentują oni Braci Muzułmanów, zaznacza. Staje się to bardzo wyraźne, gdy zwracają się oni po arabsku do arabskiej publiczności. Egyptson stwierdza też, że Stowarzyszenie Islamskie, które kieruje meczetem w stolicy kraju i ośrodkiem islamskim, to część międzynarodowego ruchu.

„Powinniśmy się bowiem nauczyć odróżniać islam jako religijną tradycję od islamizmu jako politycznego ruchu” – zauważa. Jego zdaniem rozprawa kompletuje i porządkuje wiedzę na ten temat.

„Jestem zaskoczony, że uniwersytet w Lund dopuścił do publikacji w ten sposób”, odpowiedział zbulwersowany historyk idei z uniwersytetu im. Linneusza Andreas Önnefors. Jego zdaniem autor dysertacji w swoim rozumowaniu hołduje teoriom konspiracyjnym. Zarzucił projektowi, że nie zweryfikowano go w aspekcie etyki.

Uczelnia w Lund nie uznała jednak za konieczne, by zgłosić dysertację do odwoławczej komisji ds. etyki. Projekt bowiem rozpoczęto, jeszcze zanim ustawa o poddawaniu prac naukowych wartościowaniu etycznemu weszła w życie w 2004 r. Anna Ardin, wcześniej aktywna w socjaldemokratycznej organizacji dla wierzących, określiła rozprawę jako „wielki falsyfikat”. Porównała badania Egyptsona do nowego rodzaju eugeniki i zarzuciła naukowcowi podżeganie przeciwko muzułmanom.

Również komisja egzaminacyjna uniwersytetu w Lund nie okazała jednomyślności w ocenie pracy. Dwie osoby były za przyjęciem Egyptsona w grono doktorów teologii, jedna zaś się temu sprzeciwiała, wskazując na niedostateczność naukowych dowodów.

By unaocznić rangę pracy doktorskiej o islamizmie i dlaczego stała się ona najintensywniej dyskutowaną dysertacją ostatnich czasów, trzeba się przyjrzeć międzynarodowemu Stowarzyszeniu Bracia Muzułmanie. Policja Bezpieczeństwa uważa, że cel organizacji pozostaje w sprzeczności z podstawowymi prawami w Szwecji i jej strategia opiera się na „segregacji i enklawizacji”. Nie bez przyczyny wszak dwie szkoły konfesyjne w Sztokholmie i w Uppsali zamyka się z powodu powiązań z Bractwem Muzułmańskim. Przyczyniła się do tego ekspertyza Egyptsona. Według Policji Bezpieczęństwa celem bractwa jest też stworzenie kalifatu na skalę światową, opartego na prawach szariatu. Stowarzyszenie założył jako organizację religijną i społeczno- polityczną Hassan al-Banna w Egipcie w 1928 r. Ewoluowało ono w kierunku międzynarodowego sunnickiego ruchu z aspiracjami, by islam przeniknął do sfery polityki. Motto Braci Muzułmanów to: „Allah jest naszym celem. Prorok naszym przywódcą. Koran naszym prawem. Dżihad naszą ścieżką. Śmierć w imię Allaha jest naszą nadzieją”. Ruch ma wiele obliczy. Są w nim zarówno antysemickie i stosujące przemoc nurty, jak i pragmatyczne propagujące przestrzeganie demokracji. Gdzieniegdzie na Środkowym Wschodzie i Afryce Północnej traktuje się go jako ruch wolnościowy.

Dysertacja wywołała, jak przewidywał jej autor, prawdziwe tsunami reakcji. Aktywiści na różne sposoby usiłowali wstrzymać obronę pracy uważanej przez wielu za kontrowersyjną. Oczerniali nie tylko Egyptsona, ale także promotorów i komisję egzaminacyjną. Próbowali deprecjonować projekt poprzez wymianę informacji, jak można go zaskarżyć. Naukowcy i adwersarze Egyptsona zgłosili ją też do trzech różnych instancji, m.in. do komisji odwoławczej ds. etyki, by dysertację poddano weryfikacji.