Jacek Trela: Sześćdziesiąt złotych dla adwokata

Wakacje nie przynoszą odpoczynku od polityki. Katastrofa ekologiczna na Odrze wykazała po raz kolejny słabość państwa, tym razem w ochronie przyrody. Jesteśmy świadkami wielu żenujących wystąpień rządzących i przerzucania się odpowiedzialnością za sytuację na Odrze. Na chwilę wyszła na plan pierwszy w serwisach informacyjnych niezależnych mediów relacja z wesela jednego z wiceministrów w obecnym rządzie i kosztowny prezent weselny. Piszę kosztowny, a nie drogi, bo – jak mam nadzieję – koszt tego prezentu rządzący odczują niebawem w sondażach poparcia, a potem przy urnach wyborczych.

Minister wyliczył

W cieniu tych wydarzeń znajdują się działania ministra sprawiedliwości w sprawie zmiany opłat za pomoc prawną świadczoną przez profesjonalnych pełnomocników – adwokatów i radców prawnych, w tym także pomoc prawną z urzędu. Ministerstwo Sprawiedliwości sygnalizuje także możliwość zmiany przepisów dotyczących tzw. nieodpłatnej pomocy prawnej, wskazując na rozważany plan powierzenia jej prowadzenia w całości organizacjom pozarządowym w miejsce samorządów adwokatów i radców prawnych.

Stawki adwokackie i radcowskie nie budzą wprawdzie szczególnego zainteresowania opinii publicznej i nie wywołują społecznych emocji, ale to nie oznacza, że nie mają znaczenia z punktu widzenia zasad państwa prawa. Obecnie obowiązujące stawki – z nielicznymi wyjątkami – ustalone zostały w 2002 r. Wydawałoby się, że powinny być zmienione już dawno, a na pewno teraz, przy nadarzającej się okazji, wynikłej z wprowadzenia spraw nieletnich jako nowej kategorii spraw objętych obowiązkowym udziałem profesjonalnych pełnomocników. Tymczasem minister sprawiedliwości przedstawił projekt tych stawek na poziomie porównywalnym z poziomem w innych kategoriach spraw, ustalonym 20 lat temu. Projekt przewiduje stawkę za czynności adwokackie z urzędu za sprawę o demoralizację nieletniego w wysokości 60 zł, za postępowanie dotyczące czynu karalnego popełnionego przez nieletniego – 180 zł. Proponując takie stawki i nie planując zmian w innych obowiązujących stawkach, minister wyraża zgodę na istniejący stan prawny, choć należałoby raczej powiedzieć: stan bezprawny.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Nowe stawki dla prawników. Resort Ziobry przedstawił swoje propozycje

Ministerstwo Sprawiedliwości określa stawki za czynności adwokatów i radców prawnych w sprawach przed sądem zamówień publicznych i sprawach nieletnich.

Stawka minimalna?

Stawka proponowana przez ministra sprawiedliwości w wysokości 60 zł nie koresponduje nawet z minimalnym wynagrodzeniem określonym przez ustawodawcę na poziomie 20 zł za godzinę pracy. Proste matematyczne wyliczenie pokazuje, że minister sprawiedliwości, wyceniając pracę adwokata według stawki płacy minimalnej (choć rodzi się pytanie, czy stawka płacy minimalnej jest odpowiednia w tym przypadku), przewiduje, że czas poświęcony na sprawę nie może przekroczyć trzech godzin. Tymczasem wiadome jest, że sprawy zwykle nie kończą się na jednej rozprawie. Do sprawy adwokat musi przygotować się, poznać akta, ustalić linię postępowania, przedstawić stanowisko pisemne itd. I na to ma trzy godziny, płatne po 20 zł za godzinę. Za pracę wykonaną ponad ten czas wynagrodzenia już nie otrzyma.

Stawka 60 zł jest sprzeczna z konstytucyjną zasadą sprawiedliwości społecznej (art. 2), zasadą wolności gospodarczej (art. 20), ochrony pracy (art. 24), ochrony praw majątkowych (art. 64).

Wynagrodzenia w sprawach z urzędu nie mają być szczególnie wysokie, ale nie mogą być karykaturalnie niskie. Muszą być po prostu uczciwe. Obecne stawki za reprezentowanie obywatela w sprawie przez całą instancję są nie do zaakceptowania, tym bardziej jeśli wiemy, że sprawy nie kończą się zwykle na jednej rozprawie. Tymczasem nadal np. za prowadzenie sprawy o przywrócenie zwolnionego pracownika do pracy honorarium adwokata wynosi 180 zł. Może ono być podwyższone przez sąd maksymalnie do 980 zł, ale nadal może być nieodpowiednie do nakładu pracy, wiedzy i innych komponentów, które wpływać powinny na wysokość wynagrodzenia. Przykłady spraw, w których wynagrodzenie adwokata jest na podobnym poziomie, można mnożyć.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Adwokaci oburzeni propozycją resortu Zbigniewa Ziobry

Przedstawione niedawno propozycje stawek za czynności adwokackie (radcowskie) w sprawach nieletnich wywołały krytykę samorządu i środowiska adwokackiego.

Poważne traktowanie

Praca adwokatów powinna być wynagradzana adekwatnie do poświęconego czasu, z uwzględnieniem stopnia skomplikowania sprawy. Wymaga tego też poważne traktowanie obywateli przez państwo. Obywatele korzystający z pomocy adwokatów z urzędu powinni bowiem mieć zapewnioną pomoc prawną opłacaną należycie. Minister sprawiedliwości ma określony ustawą – Prawo o adwokaturze (art. 16 i art. 29 ust. 2) obowiązek ustalenia stawek za pomoc prawną adwokatów, co oznacza, że ma także obowiązek aktualizacji stawek w wyniku zachodzących zmian ekonomicznych i społecznych w kraju.

Ponad trzykrotny wzrost płacy minimalnej od 2002 r., inflacja na poziomie 15 proc., nagromadzenie zmian w prawie, skomplikowanie procedur sądowych to wystarczające argumenty na rzecz pilnej potrzeby aktualizacji stawek za czynności adwokackie. Niedokonanie zmiany stawek jest zaniechaniem wypełnienia obowiązku ustawowego.

W tym samym czasie, kiedy przedstawiono projekty wprowadzenia stawek za czynności adwokatów i radców prawnych w sprawach nieletnich, ministerstwo poinformowało też o rozważanych zmianach systemu nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonej przez adwokatów i radców prawnych, a częściowo przez organizacje pozarządowe w ramach ustawy z 2015 r. „o nieodpłatnej pomocy prawnej, poradnictwie obywatelskim i edukacji prawnej”. Obecnie pomoc prawna w połowie punktów pomocy prawnej organizowanych w powiatach udzielana jest na mocy porozumień zawieranych przez powiaty z radami adwokackimi i radami radców prawnych.