Od rynku pracownika do rynku robota

Obecna rywalizacja o ręce do pracy na polskim rynku może się niedługo skończyć, wynika z prognozy przygotowanej dla „Rzeczpospolitej" przez ekspertów Europejskiego Forum Nowych Idei w Sopocie. – Szacujemy, że w ciągu pięciu najbliższych lat w wyniku automatyzacji zniknie ok. 10 proc. miejsc pracy – mówi Zbigniew Gajewski z Konfederacji Lewiatan, dyrektor Europejskiego Forum Nowych Idei (EFNI) w Sopocie. Jak dodaje, w kolejnych latach ten proces przyspieszy i w następnych pięciu latach może dotknąć dalszych 20 proc. stanowisk.

Automaty zamiast ludzi

– Część tych strat wyrównają nowe zawody i specjalności, ale nie do końca. Pewne grupy pracowników mogą raz na zawsze odejść z rynku, bo nie znajdą dla siebie miejsca – zaznacza dyrektor EFNI. Tegoroczny spadek inwestycji w maszyny i urządzenia w polskich przedsiębiorstwach (po dwóch latach ponad 10 proc. wzrostu) wskazuje, że tempo tych zmian przyhamowało, ale – zdaniem ekspertów – tylko przejściowo.

W ankiecie Work Service co piąty pracodawca wśród wyzwań na ten rok wskazywał wydatki na automatyzację. Staje się ona odpowiedzią na trudności z pozyskaniem pracowników oraz rosnące koszty pracy. Nie bez powodu w niedawnym wywiadzie dla „Parkietu" prezes meblowego potentata Forte Maciej Formanowicz, mówiąc o konkurencyjności swojej firmy, podkreślał, że udział kosztów robocizny w przypadku Forte nie jest aż tak poważny, co wynika w znacznej mierze z dużego poziomu automatyzacji produkcji.

Sektor produkcyjny jest zresztą liderem inwestycji w technologie automatyczne i robotykę, co widać w rocznych raportach Międzynarodowej Federacji Robotyki, która w ostatnich latach informuje o kolejnych rekordach zakupów robotów przemysłowych. (W ubiegłym roku na świecie sprzedano ich 248 tys., o 12 proc. więcej niż rok wcześniej). Danych dla poszczególnych państw jeszcze nie ma, ale według szacunków Fanuc Polska – spółki córki japońskiego potentata robotyki – utrzymaliśmy ponad 20-proc. wzrost rynku.

Magazyny bez obsługi

Jędrzej Kowalczyk, prezes Fanuc Polska, twierdzi, że także w bieżącym roku jego firma notuje dwucyfrowy wzrost, choć maleje liczba zamówień ze strony mniejszych rodzimych przedsiębiorstw. Rosną za to zakupy spółek dużych koncernów, głównie z silnie zrobotyzowanych branż, w tym motoryzacji, gdzie na 10 tys. pracowników przypadają 103 roboty (wobec 22 średniej w całym sektorze produkcji).

Ostatnie lata przyniosły też przyspieszenie automatyzacji w przemyśle spożywczym – w tym mięsnym i mleczarskim. Jesienią ub. roku gigantyczny zautomatyzowany magazyn wysokiego składowania uruchomiła OSM Piątnica, a wiosną 2016 r. zautomatyzowany system transportu, paletyzacji, i pakowania wdrożyła OSM Kalisz.

Jaromir Paszek z firmy BPSC, która już w 650 przedsiębiorstwach wdrożyła systemy zarządcze do automatyzacji, podkreśla, że w ślad za produkcją firmy automatyzują magazyny i centra dystrybucji. – Nowoczesne magazyny wysokiego składowania są praktycznie bezobsługowe – dodaje Paszek.

Przybywa też automatów w handlu i usługach, gdzie na razie są wsparciem dla pracowników – jak np. samoobsługowe kasy w supermarketach czy automaty do zamawiania dań w sieci McDonalds. Już ponad sto firm – w tym znani producenci elektroniki i sklepy internetowe – korzystają z systemu polskiej spółki informatycznej Dealavo.com, który zapewnia monitoring cen konkurencji w internecie, podpowiadając też optymalną cenę danego produktu.

– Nasz system w ciągu zaledwie kilkunastu sekund jest w stanie wykonać analizę, przy której musiałoby pracować stale kilka osób. Maszyna monitoruje rynek przez całą dobę, także w święta, i się nie myli – podkreśla Jakub Kot, prezes Dealavo.

Tekst pisany przez bota

Firmy inwestujące w automatyzację zapewniają, że niekoniecznie musi to odbierać pracę ludziom. Agencja Havas, która latem rozsyłała do mediów tekst o automatyzacji napisany przez bota, podkreśla, że to tylko rozwiązanie testowe. – Ewidentną korzyścią bota jest szybkość reakcji i jakość przetwarzania przez niego informacji – twierdzi Dominik Komar z 18 Havas Warsaw, zaznaczając, że automat nie zastąpił żadnego pracownika.

Marzena Więckowska, rzeczniczka Amazon Polska, który w swym centrum logistycznym pod Wrocławiem zainstalował jesienią ub. roku 270 robotów (dowożą półki z towarami do pracowników, skracając czas realizacji zamówienia) podkreśla, że dzięki większej wydajności magazynu powstało tam 170 nowych miejsc pracy.

O 20 proc. rocznie rośnie zatrudnienie w centrach nowoczesnych usług dla biznesu, choć według branżowego stowarzyszenia ABSL 81 proc. firm wykorzystuje automatyzację obsługiwanych procesów, w tym prostych usług, co ogranicza ich migrację do Indii. – Automatyzacja umożliwia raczej pracownikom skupienie się na bardziej ambitnych zadaniach, które dają więcej wartości dla biznesu – mówi Piotr Dziwok, prezes Shell Polska i SBO Kraków. Jednak Polacy liczą się z konkurencją robotów – w sondażu Randstad co trzeci obawia się, że jego praca zostanie zautomatyzowana w ciągu pięciu–dziesięciu lat.

Podyskutuj z nami na Facebooku www.fa­ce­bo­ok.com/eko­no­mia Czy się boisz, że automat może zastąpić cię kiedyś w pracy?

Opinie

Ade McCormack, ekspert i doradca biznesowy w dziedzinie robotyzacji firm

Nieunikniona automatyzacja doprowadzi nas w końcu do superwydajnych fabryk bez pracowników. Nie da się więc uniknąć masowego bezrobocia, zwłaszcza jeśli rządy nie przeprowadzą głębokiej reformy systemy edukacji, by dopasować ją do cyfrowej rzeczywistości.

W erze cyfrowej trzeba się bowiem skoncentrować na innowacjach. To stwarza nowe wyzwania, ale i możliwości dla osób z kompetencjami, których nie będzie w stanie skopiować robot lub algorytm. Chcąc płynąć na fali tych zmian i nie być ich ofiarą, trzeba planować swoją ścieżkę kariery, nie ograniczając się do roli trybika w maszynie.

Wojciech Popławski, wiceprezes ABSL, dyrektor zarządzający w Accenture