Klęskę suszy w Polsce na razie odczują tylko rolnicy

Nowy minister rolnictwa, zaprzysiężony w środę Jan Ardanowski, nie będzie miał miesiąca miodowego – tak nowego członka rządu przywitał w środę premier Mateusz Morawiecki. Ardanowski w trybie pilnym zajmie się klęską suszy. W ciągu kilkunastu dni po oszacowaniu strat poniesionych przez rolników przygotować ma propozycje pomocy dla poszkodowanych. Resort już wcześniej zapowiadał, że w pakiecie rozwiązań znajdzie się m.in. obniżka oprocentowania kredytów klęskowych do 0,5 proc.

Problem ogólnokrajowy

– Susza może wystąpić na 4 mln ha z 14 mln ha, na których gospodarują rolnicy. Bilans wodny (bilans opadów i parowania – red.) mamy gorszy niż w 2006 i 2015 r., najgorszych jak dotychczas latach ostatniej dekady – podsumował skalę problemu Morawiecki na konferencji prasowej po środowym posiedzeniu rządu poświęconym m.in. klęsce suszy. Zjawisko nasila się już od połowy kwietnia. Nadzwyczajnie wysokim temperaturom powietrza (średnia temperatura w maju br. wynosiła 18,7 stopni Celsjusza, najwięcej od co najmniej 55 lat, gdy rozpoczęły się pomiary) towarzyszą od tego czasu wyraźnie niższe od norm opady.

Z danych Instytutu Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) wynika, że suszę odnotowano w ponad 92 proc. wszystkich gmin w Polsce, na blisko 65 proc. powierzchni gruntów ornych. Szczególnie dotknięte tym problemem są uprawy zbóż jarych i zbóż ozimych, a także krzewów i drzew owocowych, truskawek oraz rzepaku i rzepiku. „Tegoroczne plony tych upraw będą niższe z powodu występującego niedoboru wody, co najmniej o 20 proc. w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich wieloletnich warunkach pogodowych" – szacował tydzień temu IUNG.

Konsumenci mogą być spokojni

– Susza będzie miała niewątpliwie wpływ na dochody rolników, część z nich może się znaleźć w trudnej sytuacji – ocenia Michał Koleśnikow, ekspert ds. sektora rolnego w Banku Ochrony Środowiska. W rolnictwie zatrudnionych jest w Polsce blisko 1,4 mln osób, przy czym liczba ta w rok zmalała o 150 tys. Jednocześnie sektor ten wytwarza tylko 2 proc. PKB Polski. Dlatego, jak dodaje Koleśnikow, makroekonomiczne konsekwencje suszy będą znikome.

Dotyczy to także jej wpływu na inflację. – Maksymalny wpływ tego zjawiska na roczną dynamikę indeksu cen konsumpcyjnych (CPI) to 0,1–0,2 pkt proc. i to dopiero jesienią – szacuje Łukasz Tarnawa, główny ekonomista BOŚ. Dla przeciętnego konsumenta byłaby to różnica niezauważalna. Oznaczałaby, że jesienią CPI, główna miara inflacji w Polsce, rósłby w tempie nieco wyższym niż 1,5 proc. rok do roku zamiast nieco niższym.

Umiarkowany wpływ klęski suszy na ceny płodów rolnych to efekt tego, że zależą one w dużej mierze od sytuacji na globalnym rynku rolnym i to nie tylko obecnie, ale też np. w poprzednich latach.

Mniejsze zbiory, stałe ceny

– Ceny zbóż mają charakter globalny. W ubiegłym roku warunki dla ich uprawy były wyjątkowo dobre, więc zbiory też były bardzo duże. W tym roku będą mniejsze, np. w Rosji i na Ukrainie, ale wciąż wysokie. Do tego na świecie są duże zapasy zbóż – tłumaczy Marta Skrzypczyk, ekspert ds. rynku rolnego w BGŻ BNP Paribas. – Ceny zbóż, jeśli w ogóle wzrosną, to nie na tyle, żeby skompensować mniejsze zbiory – zauważa.

Jak dodaje, podobne problemy mogą mieć producenci mleka. Ich koszty wzrosną ze względu na mniejszą dostępność pasz zielonych, a jednocześnie ceny mleka na światowym rynku nie rosną. – Problem suszy łatwo jest wyolbrzymić. Klimat się zmienia, więc to ziarno, którym są obsiewane pola, coraz lepiej uwzględnia trudniejsze warunki – podkreśla Jakub Olipra, ekonomista z banku Credit Agricole.

Bardziej lokalny charakter mają ceny warzyw i owoców. W tym przypadku efekty suszy mogą więc być teoretycznie bardziej widoczne. Ale analitycy przypominają, że w zeszłym roku warzywa i owoce mocno podrożały, co wiązało się z wyjątkowo mroźną i deszczową wiosną. – To był problem całej Europy, nie tylko Polski. Tegoroczna susza to z kolei problem lokalny Polski, Niemiec i krajów skandynawskich, a bieżące dane nie sygnalizują znaczących strat w zbiorach owoców. Ich ceny będą więc w tym roku niższe niż w ub.r. – ocenia Jakub Olipra.

Podobnie jest w przypadku warzyw. – Ze względu na to, że susza nie jest problemem paneuropejskim, część produktów będzie można kompensować tańszym importem – tłumaczy Łukasz Tarnawa z BOŚ. Podkreśla, że wyjątkiem są warzywa bulwiaste (głównie ziemniaki), które są konsumowane głównie na lokalnym rynku. Nowe normy przyhamują rynek.