Bogdan Góralczyk: Viktor Orbán nie cofnie się przed niczym, a UE nie potrafi temu zapobiec

Stojący na czele obozu samodefiniującego się jako „pokojowy” (béke párti) węgierski jedynowładca Viktor Orbán, urodzony napastnik, znowu zagrzewa do walki. Nie tylko z rozproszoną i słabą opozycją, definiowaną przez tamtejszy rząd jako „obóz wojny”, gotowy pomagać Ukrainie oraz przekazywać jej pieniądze i broń, a nawet „naszych chłopaków”.

Tym razem, nadal rządząc dekretami wprowadzonymi w okresie pandemii, a utrzymanymi „ze względu na wojnę”, premier Węgier proponuje nowe fronty walki. We wpisie na Facebooku sięga po ulubioną terminologię piłkarską: „Narodowe konsultacje, wybory do Parlamentu Europejskiego i samorządowe: my zajmujemy całe boisko, oni się bronią”.

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Orban proponuje umowę o partnerstwie UE z Ukrainą zamiast rozmów o członkostwie

Unia Europejska powinna najpierw podpisać partnerstwo strategiczne z Ukrainą, zamiast rozpoczynać rozmowy o członkostwie Ukrainy w UE - oświadczył Viktor Orban, premier Węgier, na antenie węgierskiego radia.

Znowu klasyczny orbánowski chwyt – wyrazisty podział na my i oni oraz niemniej wyraziste kreowanie obozu przeciwnika, a nawet wroga w zdominowanych przez rząd mediach.

Gwizdek z Brukseli

W ramach przygotowań do kolejnych już „narodowych konsultacji”, czyli narzędzia stosowanego do podsuwania potencjalnym wyborcom pożądanych przez rząd treści, co wybitny politolog András Körösényi nazywa „demokracją plebiscytową”, gabinet Orbána raz jeszcze uruchomił w całym kraju akcję plakatową. Najgłośniejszy z nich przedstawia szefową Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen oraz Alexa Sorosa, syna multimiliardera wywodzącego się z Węgier, George’a Sorosa, którego od lat w rządowej propagandzie maluje się jako wcielenie wszelkiego zła. To o jego wpływy i „liberalne miazmaty” rząd chce pytać obywateli, mając na myśli migrantów, osoby LGBTQ i wszelkich „liberniaków”, za którymi stoi kolejne zło w postaci Unii Europejskiej. Napis na tym billboardzie jest jednoznaczny: „Nie będziemy tańczyć tak, jak nam zagwiżdże Bruksela”.

I Orbán nie tańczy albo też – tańczy inaczej. Zestaw pytań zadawanych węgierskim obywatelom ma po raz kolejny dowodzić, że demokracja nieliberalna jest lepsza od liberalnej, a zapędy władz unijnych idą zbyt daleko. W odpowiedzi na nie rząd węgierski wychodzi z propozycją powołania Narodowego Urzędu Ochrony Suwerenności, o którym opozycja mówi, że będzie niczym innym jak kolejną instytucją mającą na celu sekowanie ludzi myślących inaczej, niż chcą władze. Z demokracją nie ma to nic wspólnego.

Czytaj więcej

Polityka

Unia Europejska: Weto Budapesztu służy Moskwie

Viktor Orbán coraz bezwzględniej podważa proukraiński kurs w UE. Nie zgadza się na pieniądze ani obietnice akcesji, blokuje kolejne sankcje wobec Rosji.

A czego chce rząd? Oczywiście, dokładnie tego, czego chce Viktor Orbán. On natomiast po niepowodzeniu i przegranej w Warszawie ideowego sojusznika, PiS-u, znów odzyskał wigor. No bo przecież w Holandii wygrał jego bliski znajomy, związany z Węgrami (stąd pochodzi jego żona) Geert Wilders, a notowania Alternatywy dla Niemiec (AfD), podobnie jak pani Marine Le Pen we Francji, są z jego punktu widzenia optymistyczne. Dlatego w niedawnym wystąpieniu w Szwajcarii, z okazji 90-lecia magazynu „Die Weltwoche”, które jego rzecznik uznał, za „programowe i przełomowe”, ocenił, że Węgry w Europie i UE „nie są już czarnym łabędziem, lecz jaskółką”. Niosą ze sobą przyszłość, zamykając przeszłość. Ich rola rośnie, bowiem Europa nie panuje sama nad sobą. Natomiast na konferencji Węgrów z diaspory 17 listopada ocenił, że „wiele znaków wskazuje na to, iż UE nie przetrwa”. I raz jeszcze powtórzył swoją mantrę, że „czeka na powrót Donalda Trumpa”, traktowanego niczym Mesjasz.

Ostra strategia

Jego optymizm wzrósł jeszcze bardziej po tym, jak Komisja Europejska przekazała jednak Węgrom pierwszą transzę środków pomocowych w ramach tamtejszego KPO. Ta decyzja tylko utwierdziła go w przekonaniu, że najlepszą obroną jest atak. Dlatego grozi wetem w sprawie rozmów akcesyjnych UE z Ukrainą, a także nie godzi się na udzielenie jej finansowego wsparcia. Analogicznie nie doprowadził do głosowania w węgierskim parlamencie nad przystąpieniem Szwecji do NATO.

Sprawy stały się bardzo poważne, bowiem Viktor Orbán prowadzi swoją opartą na suwerenności strategię jeszcze ostrzej niż u nas obóz PiS. Tymczasem Węgry w drugiej połowie przyszłego roku mają sprawować przewodnictwo, tzw. prezydencję, w Unii. Jak to pogodzić z tym, że Orbán pisze teraz listy do najwyższych gremiów w UE, w których zapowiada weto i zdecydowany opór wobec unijnej polityki względem Ukrainy?

Zachowanie Viktora Orbána dowodzi po raz kolejny, że wewnątrz Unii odezwał się jej „grzech pierworodny”, zawarty już w traktacie z Maastricht, tzn. połączenie w jedno dwóch filozofii integracji, klasycznej międzyrządowej (jej ucieleśnieniem jest Rada), nazywanej teraz „suwerenistyczną”, oraz wykoncypowanej przez neofunkcjonalistów, a więc elity, teorii budowania krok po kroku organizmu ponadnarodowego (Komisja i Parlament).

Orbán już przed ponad dekadą wszczął bunt przeciwko tej drugiej koncepcji i rozpoczął w UE prawdziwy bój o charakterze aksjologicznym, stając werbalnie w obronie interesów państwa, a faktycznie jego już niepodzielnej władzy oraz skoligaconej z nim rodzimej oligarchii.

Unia na rozdrożu

To wszystko razem dowodzi, że Viktor Orbán i jego zachowanie przypomina kolejnego sygnalistę mówiącego: UE znalazła się na poważnym zakręcie, wymaga zredefiniowania i odnalezienia się w nowej sytuacji, bo na świecie zwycięża polityka siły i wielkomocarstwowa konkurencja, a wiec „hard power”. Tymczasem UE sama się definiuje jako „soft power”, jest potęgą handlową i gospodarczą oraz normatywną, ale nie potrafi się sama bronić. A tu płonące zewnętrzne granice i stała presja migracyjna, tak z południa, jak też ze wschodu. Jest tak, jak napisał przed laty Robert Kagan: Ameryka, nie mówiąc o Rosji czy Chinach, jest z Marsa, a Europa z Wenus; w tych pierwszych rządzi siła, w tych drugiej normy, negocjacje i dyplomatyczne przetargi.

Czytaj więcej

Gospodarka

Wopke Hoekstra, komisarz UE: Czerwone linie dla planety

Jako Europejczycy stawiamy sprawę jasno. Weźmiemy swoją część odpowiedzialności, a nawet więcej. Ale inni muszą się dołożyć. Każdy, kogo na to stać, musi zapłacić – mówi Wopke Hoekstra, komisarz UE ds. polityki klimatycznej.

Siła gospodarcza i handlowa, poparte solidnymi regulacjami, to były atuty w epoce „końca historii”, jak chciał Francis Fukuyama, gdy dominowały narzucone przez jedyne wówczas supermocarstwo, Amerykę, otwarte rynki i interesy gospodarcze, oparte na politycznym systemie „checks and balances”, równowagi i kontroli władz, zdefiniowanym w rodzącej się wówczas UE jako kryteria kopenhaskie.

Przez lata, a nawet dekady, rośliśmy i pęcznieliśmy z dobrobytu w UE niczym przysłowiowe pączki. Jednakże późniejsze znaczące wydarzenia: kryzys gospodarczy i finansowy z 2008 r. (w UE był to grexit i kryzys zadłużeniowy państw basenu śródziemnomorskiego), aneksja Krymu i powstanie tzw. państwa islamskiego (ISIS, Daesh), a potem pierwsza fala migracyjna (2014–2015), następnie brexit oraz „fenomen Trumpa” (2017–2021) całkowicie zmieniły świat i warunki, w jakich funkcjonujemy. Ponadto są jeszcze inne ważne kwestie szeroko rozumianego bezpieczeństwa, nie tylko klasycznego, militarnego, ale też klimatycznego, żywnościowego, cybernetycznego czy migracyjnego.

Jedni, z Orbánem na czele, odpowiadają: barykadujemy się we własnych kokonach, bronimy suwerenności, bo larum grają. Inni, jak Emmanuel Macron, mówią o „suwerennej Europie”, albo jak Olaf Scholz nawet o federacji. Do tej ostatniej jednak najwyraźniej nie dojrzeliśmy, bowiem brak nam wspólnej tożsamości i definiujemy się przecież bardziej narodowo niż kontynentalnie.