Uwolnienie portów, korytarze solidarnościowe, obietnice funduszu na odbudowę kraju, powstanie specjalnej platformy współpracy dla odbudowy Ukrainy – to wszystko obietnice unijne, które padły na wczorajszym specjalnym szczycie przywódców państw UE poświęconym Ukrainie.
– Unia Europejska i jej państwa członkowskie są przygotowane do odegrania w tym zakresie głównej roli – napisała Rada Europejska w podsumowaniu specjalnego szczytu swoich członków.
Unia Europejska zapowiedziała dalsze wsparcie płynności finansowej Ukrainy, wraz z partnerami z grupy G7. – Unia Europejska jest gotowa przyznać Ukrainie nową pomoc makrofinansową w wysokości do 9 mld euro w 2022 r. – poinformowała Rada.
Zapowiedziano rozwój dwóch nowych platform. Na potrzeby sprawnej odbudowy Ukrainy powstanie platforma współpracy, łącząca Unię Europejską wraz z państwami członkowskimi, rządem Ukrainy, EBI oraz międzynarodowymi organizacjami i instytucjami finansującymi. Pamiętając jednak o jednym z głównych problemów Kijowa przed wojną, wsparcie będzie powiązane z wprowadzaniem reform i kroków antykorupcyjnych. Rada rozwinęła też pomysł drugiej platformy, powstałej już w marcu tego roku unijnej wspólnej platformy zakupu energii, do której zostaną zaproszone również kraje bałkańskie oraz trzy kraje partnerskie UE ze wschodu.
Przede wszystkim eksport
Specjalną uwagę jednak Rada poświęciła bezpieczeństwu, w tym bezpieczeństwu żywnościowemu zarówno Ukrainy, jak i zależnych od jej zboża krajów. Otwarcie mówi się już o kradzieży zboża przez Rosjan. – Rada Europejska zdecydowanie potępia niszczenie i nielegalne przywłaszczenie przez Rosję produkcji rolnej na Ukrainie – napisała Rada i podkreśliła szeroko już omówiony fakt, że rosyjska agresja przeciwko Ukrainie ma bezpośredni wpływ na światowe bezpieczeństwo i dostępność cenową żywności.
Uwolnienie eksportu jest tu kluczowym warunkiem wszystkich pozostałych apeli rady, bez eksportu ani nie zostanie przywrócone bezpieczeństwo żywnościowe, ani nie spadną ceny żywności. Rada wezwała więc Rosję do zaprzestania ataków na infrastrukturę transportową Ukrainy i do zniesienia blokady ukraińskich portów na Morzu Czarnym, szczególnie Odessy.
Szczęśliwie, UE nie będzie czekać, aż Rosja wysłucha tych apeli, tylko po trzech miesiącach wojny podjęła konkretne kroki do przywrócenia eksportu rolnego z Ukrainy i wspierania jej sektora rolnego w tym sezonie. W połowie maja Komisja Europejska poinformowała o pomyśle na „korytarze solidarnościowe” – teraz Rada wezwała państwa członkowskie do przyspieszenia prac nad „korytarzami” i ułatwieniem eksportu żywności z Ukrainy alternatywnymi szlakami lądowymi i portami morskimi na terenie UE.
Czytaj więcej
Wojna w Ukrainie tylko zwiększyła już istniejące zagrożenie. Bank Światowy, ONZ czy G7 ostrzegają przed groźbą głodu. W Polsce najbardziej zagrożeni biedą są mieszkańcy wsi.
Wydaje się też, że w obliczu rosnącego ryzyka głodu, przed którym ostrzegają ONZ, Bank Światowy czy G–7, ruszają inicjatywy międzynarodowe, które mają udzielić skoordynowanej pomocy i przywrócić bezpieczeństwo żywnościowe. Rada ogłosiła, że z zadowoleniem przyjmuje program FARM (Food and Agriculture Resilience Mission – misja odporności żywności i rolnictwa – red.), zaprezentowany w marcu na szczycie G7 przez Francję – która ma zadbać o trzy „filary”, tj. handel, solidarność międzynarodową oraz produkcję rolno–spożywczą, by złagodzić skutki rosnących cen żywności i utrudnień w dostępie do dostaw.
Szczyt przywódców państw UE weprze też Globalną Grupę Reagowania Kryzysowego ONZ, oraz pomysł grupy G7 – Globalny Sojusz na rzecz Bezpieczeństwa Żywności (GAFS). Rada Europejska będzie też naciskać (w komunikacie napisano „Rada zachęca Komisję”) na uruchomienie rezerw z Funduszu Rozwoju wspierający najbardziej dotknięte kraje partnerskie.
Przy tej okazji za wkład w bezpieczeństwo żywnościowe UE doceniony został program Wspólnej Polityki Rolnej, który zwykle zbiera krytykę za zbyt wielki koszt, sięga on ok. 30 proc. budżetu UE.
Wspólny program obronny
Rada zajęła się też bezpieczeństwem militarnym. Opierając się na analizie luk inwestycyjnych w obronności przygotowanej przez Komisję Europejską i Europejską Agencję Obrony, RE wzywa do koordynacji krótkoterminowych zakupów związanych z obronnością, których celem jest uzupełnienia zapasów, zwłaszcza w świetle wsparcia udzielonego Ukrainie (tu chodzi m.in. o przekazywanie przez kraje broni dla Ukrainy, za co UE zwraca następnie wydatki). Chodzi też o wspólne zamówienia państw członkowskich w przemyśle obronnym i jego rozwój, przyspieszenie realizacji projektów infrastruktury wojskowej. Nowe kompetencje dostał w tym zakresie Europejski Bank Inwestycyjny, który może wspierać finansowo projekty związane z bezpieczeństwem i obroną. Ale co ważne, nadchodzi nowa wspólna inicjatywa w zakresie obronności. – Rada Europejska oczekuje na prezentację projektu wspólnego europejskiego Programu inwestycji obronnych, w tym zbadanie możliwości wyjątku od podatku VAT dla europejskich projektów obronnych – napisano.
W związku z utrzymującymi się niedoborami nawozów na światowym rynku, Rada Europejska
wzywa do bardziej skoordynowanych wysiłków na rzecz współpracy z partnerami międzynarodowymi w celu promowania bardziej efektywnego wykorzystania i alternatywy dla nawozów.
Dlatego należy rozważyć platformę odbudowy Ukrainy. Powinna skupiać rząd Ukrainy, Unię Europejską i jej państwa członkowskie, Europejski Bank Inwestycyjny oraz partnerów międzynarodowych, instytucje finansujące, organizacje, ekspertów i zainteresowane strony. Wsparcie UE dla odbudowy będzie powiązane z wdrażaniem reform i środków antykorupcyjnych zgodnych z jej europejską ścieżką. Rada Europejska zwraca się do Komisji o przedstawienie propozycji na tej podstawie.
Rada Europejska wykorzystała okazję do podtrzymania deklaracji wsparcia finansowego dla Ukrainy i rządu w Kijowie – wraz z partnerami z grupy G7, czyli najbardziej uprzemysłowionych państw świata, do których należą Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy, Japonia, Kanada i Stany Zjednoczone. Jednocześnie spokojnie można uznać, że to Niemcy, w osobie Ursuli van der Leyen, przewodniczą dziś Komisji Europejskiej, co może ułatwiać współpracę między tymi dwoma ciałami.
