Teraz zainteresowani mogą dochodzić roszczeń na podstawie art. 417[sup]1[/sup] [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=70928]kodeks cywilnego[/link]. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, to jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą (§ 1). Rodzice mogą więc pozwać Skarb Państwa, bo przepisy o zaliczce zostały uznane za niekonstytucyjne. Będą musieli wykazać, że ponieśli szkodę i że zachodzi związek przyczynowy między nią a zakwestionowanymi przepisami.
W grę może wchodzić też art. 417[sup]1[/sup] § 2 k.c., który odnosi się do sytuacji, gdy szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub decyzji, po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem – także wtedy, gdy orzeczenie lub decyzję wydano na podstawie aktu niezgodnego z konstytucją.
– Przepisy te mają mocną podbudowę teoretyczną i aksjologiczną, ale w praktyce nie zostały przetestowane. Gdyby udało się wywalczyć odszkodowanie, to byłaby to precedensowa sprawa – uważa prof. Marek Andrzejewski z Uniwersytetu Szczecińskiego (był pełnomocnikiem Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej na rzecz Ustawy o Funduszu Alimentacyjnym).
Masz pytanie, wyślij e-mail do autorki [mail=m.januszewska@rp.pl]m.januszewska@rp.pl[/mail]
[ramka][b]Leszek Bosek, radca Prokuratorii Generalnej [/b]
Sprawa jest złożona, bo dotyczy różnych kategorii osób. Podstawą roszczeń może być art. 417[sup]1[/sup] § 2 k.c. Przepis ten wyłącza jednak odpowiedzialność Skarbu Państwa wobec osób, które nie będą w stanie wykazać niezgodności z prawem decyzji administracyjnych wydanych na podstawie niekonstytucyjnych przepisów, bo np. spóźniły się po wyroku TK z wnioskiem o wznowienie postępowania. Osoby, które w ogóle nie wnioskowały o zaliczki, mogłyby się powołać na art. 417[sup]1[/sup] § 1 k.c. Wydaje się jednak, że nie znajdzie on zastosowania ze względu na zasadę, że przepis szczególny (art. 417[sup]1[/sup] § 2 k.c.) wyłącza ogólny, czyli art. 417[sup]1[/sup] § 1 k.c. Proces posłużyłby wyjaśnieniu, czy respektowanie złego prawa w zaufaniu do państwa jest okolicznością, która zwalnia Skarb Państwa z odpowiedzialności, ogranicza czy może przeciwnie – uzasadnia ją. Rozumiejąc trudną sytuację poszkodowanych, przestrzegałbym jednak przed podważaniem funkcji art. 417 1[sup] k.c., który wyważa ryzyko majątkowe związane z obowiązywaniem złego prawa.[/ramka][/sup]
