Adoptowany nie musi tracić prawnych więzów z babcią

Sąd opiekuńczy nie może też orzekać o rodzaju przysposobienia wbrew wnioskowi przysposabiającego, np. adopcji pełnej, gdy żąda niepełnej. To wnioski z niedawnego postanowienia Sądu Najwyższego, który przybliża nieco postępowanie adopcyjne (sygnatura akt: III CSK 65/11).

Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyróżnia dwa podstawowe rodzaje przysposobienia (adopcji): pełne i niepełne, ale w praktyce często stosuje się jeszcze tryb pośredni: przysposobienie przez małżonka rodzica, czyli adopcję pasierba.

W tej sprawie sądy go jednak nie zastosowały. Na wniosek Kajetana L. Sąd Rejonowy orzekł pełne przysposobienie dziesięcioletniej Marianny D., córki jego żony, która owdowiała, gdy dziewczynka miała trzy lata. Zmienił też jej nazwisko na nazwisko ojczyma.

Nie było w sprawie wątpliwości, że relacje w tym nowym małżeństwie (rodzinie) są wręcz wzorowe, tak samo relacje Kajetana L. z pasierbicą, która nazywa go wujkiem i gotowa jest go zaakceptować jako ojca.

Już w trakcie procesu państwo L. zorientowali się, że właściwsze dla wszystkich, w szczególności dla dziewczynki, byłoby niepełne przysposobienie, i o tę formę adopcji wystąpili w apelacji. Sąd Okręgowy wniosku jednak nie uwzględnił, wskazując, że w postępowaniu apelacyjnym nie jest możliwe rozszerzenie żądania, a poza tym dla dziecka będzie lepsza pełna adopcja.

Skąd ta zmiana? Otóż ojczymowi i matce chodziło o to, by dziewczynka nie traciła prawnych więzi z rodziną zmarłego ojca, zwłaszcza jego matką, dla której była jedyną wnuczką jedynego syna. Przypomnijmy, że między tymi formami adopcji jest zasadnicza różnica.

Po przysposobieniu pełnym adoptowany nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego, ustają jednak jego prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych i krewnych względem niego (np. alimentacyjne, spadkowe). Przysposobienie niepełne zaś wywołuje wyłącznie skutki między przysposabiającym a przysposobionym.

W pierwszym wypadku babcia stawałaby się dla dziewczynki prawnie obca, w drugim nic by się w tej relacji nie zmieniło. Dodajmy, że kodeks rodzinny przewidział szczególną regulację dla adopcji pasierba w art. 121

1

. Jego § 2 stanowi, że gdy małżonek przysposabia dziecko swego małżonka po śmierci drugiego z rodziców, nie stosuje się rygorów dotyczących utraty więzów prawnych z krewnym zmarłego, jeżeli w orzeczeniu o przysposobieniu sąd opiekuńczy tak postanowił.

Jednakże w tej sprawie sądy nie sięgnęły po tę konstrukcję. Z tego m.in. powodu Sąd Najwyższy uchylił orzeczenia obu niższych instancji i zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania.